De kunst om te leven

De jonge kunstenares Minnie Panis heeft helemaal niets met de status van het kunstenaarschap en ze verbaast zich over haar groeiende bekendheid. Juist die tegenstrijdigheid staat aan de basis van haar werk dat een grote impact heeft in de internationale kunstwereld. Panis gebruikt haar eigen leven ter verbeelding van vraagstukken als ‘wie ben ik’ en ‘waarom ben ik hier’. Door te experimenteren met de eigen verschijning, levenswijze en verworvenheden weet ze haast onbewust een indrukwekkend oeuvre samen te stellen.

Afval
Haar eerste belangrijke werk is een fotoserie van alle afvalstoffen die ze in een aantal maanden produceert. De verstilde beelden van verbruikt consumeren – onder de titel Bestaat Minnie Panis? – vormen een intrigerend beeld van de vervagende scheidslijn tussen leven en kunst. Het is de geconstrueerde bewijsvoering van het bestaan, niets meer en niets minder.

Na een one-nightstand met een bevriende fotograaf, ontdekt Minnie dat hij haar tijdens de slaap heeft gefotografeerd en deze foto’s heeft gepubliceerd in Vogue. Als de grootste verontwaardiging voorbij is, weet Minnie deze ‘geschonden privacy’ perfect in te zetten als confronterend bestanddeel van haar kunst. De intimiteit van de slapende onschuld in een internationaal modetijdschrift wordt wereldwijd opgemerkt en bewonderd.

Couveusebaby
De wijze waarop Niña Weijers haar hoofdpersoon neerzet als een gevoelige vrouw die voornamelijk op intuïtie koerst, is indrukwekkend te noemen. Het is de structuur van de roman, met goed gedoseerde flashbacks, die laat zien hoe deze kunstenaar langzaam transformeert in haar eigen kunstwerk. Met de fotograaf die haar zo brutaal heeft ‘vermarkt’, zet Minnie een volgend project op touw: ze wordt drie weken ongemerkt gevolgd, gefotografeerd en gedocumenteerd.

Panis is als problematische couveusebaby aan het leven begonnen. Weijers werkt dit aspect verder uit om daarmee de gevolgen te verklaren die het levenspad van de kunstenaar zullen markeren. Als voorbeeld voor deze ontwikkeling wordt de ramp met de Tacoma Narrows Bridge in 1940 gememoreerd. Vier maanden na de oplevering van de brug stortte hij in door een fatale rekenfout in de constructie: de brug was eigenlijk al ingestort voordat men met bouwen begon. ‘De consequenties waren verankerd in het ontwerp.

Bas Jan Ader
Minnie Panis raakt dermate verstrikt in heden en verleden dat ze een ultieme daad stelt. De overtuiging dat ‘geen perfect geformuleerde gedachte op kan tegen een perfect uitgevoerde handeling’, vormt de drijfveer van de kunstenaar die geen kunst ‘maakt’ maar kunst ‘is geworden’. Op dit punt aanbeland brengt Niña Weijers het intrigerende verhaal van performance-kunstenaar Bas Jan Ader naar voren. Ader verdween in 1975 tijdens zijn solo-oversteek van de Atlantische Oceaan. De zeereis maakte deel uit van zijn werk In Search of the Miraculous maar negen maanden later werd de boot leeg teruggevonden en was de kunstenaar verdwenen. Tot op de dag van vandaag wordt gespeculeerd over de al dan niet verkozen opzet van Ader, met als uiteindelijke vraag wat de grenzen van kunst zijn.

De verhaallijn in dit bijzondere boek wordt versterkt door de vele aanhalingen uit de kunstwereld. Naast Bas Jan Ader schrijft Weijers over de beroemde performance The Artist is Present van Marina Abramović, over de zusjes L.A. Raeven, de fotografie van Jeff Wall en het atelier van Francis Bacon. Niet als namedropping maar als prikkelende bijdragen om de versnipperde wereld van Minnie Panis te illustreren in een virtuoos gecomponeerde roman.