Daniel Clowes ontmaskert zichzelf

Ghost World ging over twee hartsvriendinnen die op het punt staan om volwassen te worden maar hier niet goed raad mee weten. Ze worstelen zichtbaar met de veranderingen van hun lichaam, het ouder worden en het maken van keuzes voor hun toekomst. Het is een verrassend scherp portret van twee jonge vrouwen, zoals je dat zelden aantreft in stripboeken. Clowes gaat, zoals wel vaker met zijn vrouwelijke personages, voorbij aan de voorspelbare karaktereigenschappen zoals we die vaak in films aantreffen. Clowes hierover: “Ik heb nog nooit een film gezien met geloofwaardige vrouwelijke personages. Het zijn altijd de zelfde typetjes: het slimme tutje met een bril of de veel te bijdehante slettebak.”

Net als Ghost World publiceerde Clowes Pussey! voor het eerst in het alternatieve stripmagazine Eightball, dat hij in 1989 zelf heeft gelanceerd en waar hij vrijwel direct veel succes mee kreeg. Vanwege dit succes besloot uitgever Phantagraphics al gauw om de verhalen uit Eightball in albums uit te geven. Dat is met Ghost World gebeurd, met David Boring, A Velvet Glove Cast in Iron en ook met Pussey! Phantagraphics heeft nu een heruitgave van dit laatste album gepubliceerd met een vers getekende introductie van Daniel Clowes.

Cultuurkritiek

In een frisse zwart-wit tekenstijl met genuanceerde schakeringen in de schaduwwerking, zet Clowes een bijtende satire op de Amerikaanse pop-cultuur neer. Representant van die cultuur is Dan Pussey, een personage waar Dan Clowes met gemengde gevoelens naar kijkt. Enerzijds walgt hij van Pusseys platte smaak die zo langzamerhand de smaak van de gemiddelde burger is gaan bepalen, anderzijds herkent hij in Pussey een deel van zichzelf. Vandaar ook dat Pussey en Clowes dezelfde voornaam delen.

De oorsprong van Pusseys interesse in superheroes is geworteld in een eenzame jeugd, iets waar ook Clowes in interviews regelmatig naar verwijst als motivatie voor zijn carrière als striptekenaar. Als ultieme outsider probeert Pussey troost te vinden in een droomwereld, waarin hij wraak zoekt en zijn vijanden als kleine miertjes vermorzelt. Maar uiteindelijk blijkt hij zelfs zijn eigen fantasieën niet de baas te zijn. Zo zaait superman verwarring in een erotische droom: “Doesn’t it sometimes bother you that you are so attracted to escapist fantasies involving little muscleman in tight, revealing clothes. What’s that all about?”

Karikatuur en ontmaskering

We volgen Dan Pusseys opmars als striptekenaar van superhero comics bij uitgeverij Infinity inc. Toch is hij niet helemaal tevreden met dit bestaan en hij zou graag iets meer als autonoom kunstenaar gezien willen worden. Dat draait uit op een keiharde reality check en voordat hij het weet, is Pussey weer terug op de Infinity burelen (waar hij ook thuis hoort). Tijdens die uitstapjes komen we bekende figuren tegen zoals Daniel Clowes’ eigen uitgever van Phantagraphics en collega Art Spiegelman, die door Clowes wordt neergezet als Gumo Bubbleman. Spiegelman/Bubbleman is een soort pseudo-intellectueel die er allerlei clichématige opvattingen over kunst op na houdt. Het zijn niet malse opmerkingen over een internationaal vermaard auteur als Spiegelman.

Toch komt Clowes hier naar eigen zeggen altijd mee weg: “Ze denken: ‘Ach, het is maar een strip. Het is slechts een karikatuur van mij.’ Maar als je ze op de zelfde manier zou portretteren in een film, zouden ze ongetwijfeld wel beledigd zijn.” Clowes spaart ook zichzelf niet in de figuur van Dan Pussey. Maar hoe meelijkwekkend deze figuur ook is, hij wordt nergens echt onsympatiek. Dan Pussey is namelijk net zo opportunistisch als de rest en dat maakt dit tragikomische verhaal ook zo leuk; het leest als één grote ontmaskering.