Groningen zet zich schrap

Hoewel het kloppend hart weer in het Noorderplantsoen te vinden is, spelen ook voorstellingen op andere locaties in (en rond) de stad. Natuurlijk staat theater in het middelpunt, maar er is daarnaast aandacht voor muziek, literatuur en film. Verder wordt de jeugd niet vergeten: er is een aantal voorstellingen voor een jongere doelgroep te bezoeken. Een aantal redacteuren van 8WEEKLY pakt pen en notitieblok en reist af naar het festivalterrein. (Elisabeth Oosterling)

Lees de recensies van: Long sky-blue woolen coat…. – Delgado Fuchs | The Dybbuk – The Itim Theatre Ensemble & The Cameri Theatre | Mi Vida Después – Lola Arias | In real time – Brokentalkers | Holiday – Ranters Theatre | Seigradi – Concerto per voci e musiche sintetiche – Santasangre

Felle kleuren en vreemde pasjes

Long sky-blue woolen coat…. – Delgado Fuchs
Prinsentheater, Groningen – 30 augustus 2009

Hij is helemaal in het blauw, zij in het roze. Ze dragen felle, schreeuwerige kleuren en lopen af. Het publiek kijkt verward naar de lege vloer, maar dan gaat er een lachsalvo door de zaal, gevolgd door een daverend applaus. De Delgado Fuchs speelden Long sky-blue woolen coat, worn with a large roll-neck jumper, peach leather trousers and red nubuck pointed high-heel shoes. Een voorstelling die net zo opvallend is, als de naam doet vermoeden.

In het promotiemateriaal van Noorderzon is de voorstelling onder het kopje ‘dans’ terecht gekomen. Toch hoeven toeschouwers die voor strakke pasjes komen, niet bij de Delgado Fuchs te gaan zitten. Bij vlagen doen hun capriolen aan taferelen in een sportschool denken. Nadine Fuchs en Marco Delgado rekken en strekken. Tot in extremen. Ze vouwen zich dubbel en nemen haast onmogelijke houdingen aan. Ze blijken over ongekende beheersing van hun ledematen te beschikken. Dat is trouwens ook aan het duo te zien. De kleren gaan uit en daar komen afgetrainde lichamen onder vandaan. Spierbundels. Fuchs en Delgado pronken met hun kracht en glijden op het toneel van de ene in de andere ongemakkelijke positie. Fuchs laat zich voorover vallen in spagaat en kronkelt verder over de vloer, waarbij van haar armen het uiterste wordt gevraagd. Dan loopt Delgado naar de stereo aan de zijkant van de vloer. Het zachte aerobicsdeuntje verandert in een popnummer en er volgt, hard op tellend, een komisch dansje.

Het zijn bizarre scènes, willekeurig achter elkaar geplakt, zo lijkt het. Een geheel dat nergens heen gaat, geen eenduidige sfeer schept of een boodschap heeft. Maar dat is geen moment storend. De Delgado Fuchs verwarren en vermaken. De voorstelling die zij op Noorderzon spelen is origineel en scherp. Voor diepere lagen lijk je bij dit gezelschap niet aan te hoeven kloppen, maar voor een bijzondere avond ben je zeker aan het goede adres. De Delgado Fuchs zijn energiek en hilarisch. (Elisabeth Oosterling)
naar boven

Hysterie in het Hebreeuws

The Dybbuk – The Itim Theatre Ensemble & The Cameri Theatre
Groningen, 28 augustus 2009

‘Een spannende mix van zorgvuldig gecomponeerde beelden, prachtige muziek en een zeldzaam gedreven acteursensemble.’ Zo omschrijft Noorderzon The Dybbuk van The Itim Theatre Ensemble & The Cameri Theatre. Het stuk van dit Israëlische gezelschap beleeft op het festival zijn Nederlandse première en staat zelfs voor het eerst op een buitenlands podium. The Dybbuk klinkt als de perfecte voorstelling. Zijn werkelijke kracht moet nog blijken op de planken.

Een zwart vierkant als speelvlak; verder is er niets. Het openingsbeeld van The Dybbuk is rustig. Een man met vettig haar en bril stapt naar voren. Hij deelt zijn rol als verteller met een ouder echtpaar. Waar hij de Hebreeuwse tekst opzegt, spreken zij Jiddisch. De rust op het toneel blijkt van korte duur. Regisseuse Rina Yerushalmi trekt vanaf de allereerste scène alles uit de kast. Hoofdpersoon Channan stampt, hoge tonen uitstotend, over het toneel. Hij beweegt verkrampt en draagt niets meer dan een onderbroek.

Het toneelbeeld is duister en intens. Toch schiet het ieder doel voorbij. De bombastische muziek, het verblindende licht en de doorratelende teksten: het is niets meer dan chaotische overdaad. Ook zijn de scènes steevast te lang. Begeleid door het hypnotiserende Hebreeuws ontstaan drukke, schokkende taferelen. Eerst staart het publiek nog verbaasd naar de hysterie, maar al snel is zij verdoofd. Hoe heftig ook; geen enkele scène raakt nog. Wanneer Channan als geest (‘dybbuk’) zijn grote liefde in bezit neemt, is dit een schreeuwerig geheel met dreunende muziek. Het zou een climax moeten zijn, maar verder dan herkennen van overvloed komt het afgestompte publiek al niet meer. Dit maakt The Dybbuk, ondanks alle stampei, bij vlagen zelfs slaapverwekkend.

Aan de acteurs ligt het niet: zij spelen hun rollen, zoals de folder van Noorderzon al voorspelde, vol overgave. Ook de teksten (in Nederlandse vertaling op de achterwand) zijn schitterend. Yerushalmi lijkt een groot deel van de oorspronkelijke tekst van Leon Katz te hebben behouden. Het stuk roept ook absoluut een beklemmende sfeer op. Maar het is te veel. Overdaad aan woorden, licht en beweging. Een tafereel dat afstandelijk blijft en geen enkel moment raakt. (Elisabeth Oosterling)
naar boven

Terug in de tijd met een spijkerbroek

Mi Vida Después – Lola Arias
Grand Theatre, Groningen – 26 augustus 2009

Iedereen heeft wel eens de oude kleren van zijn vader of moeder aangetrokken. Zo ook de Argentijnse regisseuse Lola Arias. Dat bracht haar op het idee voor de voorstelling Mi Vida Después (My Life After). Het is alsof je teruggaat in de tijd, alsof je tegelijkertijd jezelf en je moeder bent. In het geval van de zes acteurs kleeft daar nog meer aan vast dan pure nostalgie. In de jaren zeventig, toen zij werden geboren, was Argentinië een militaire dictatuur. Arias heeft juist deze acteurs gekozen, omdat elk verhaal van hun ouders een ander perspectief van die tijd belicht. Zo waren er twee journalisten die in ballingschap in Mexico moesten gaan, een automonteur die wapens in het chassis verborg of een broer die een illegaal geadopteerd kind uit een geheime gevangenis van het regime bleek te zijn. Het zijn heftige verhalen, te meer omdat ze daadwerkelijk over de familie van de acteurs gaan.

Multimedia speelt een belangrijke rol in het stuk. Het decor is uitgebreid, met steigers en een flinke bult kleding op de grond. Er wordt gewerkt met film, elektrische gitaren en een drumstel, met cassettebandjes en bestuurbare auto’s. Zonder deze theatrale elementen zou de voorstelling waarschijnlijk zijn ontaard in een lezing, omdat het acteeraspect zo naar de achtergrond raakt. In dit geval is de drukte op het podium zeker geoorloofd, want de persoonlijke verhalen krijgen daardoor meer inhoud.

Desondanks wordt het nergens emotioneel. De acteurs vertellen hun familieverhalen zonder medelijden op te wekken. Dit zou de voorstelling afstandelijk kunnen maken, maar heel subtiel wordt getoond dat het verleden van hun ouders deze kinderen wel degelijk iets doet. Een agressieve drumsessie, een zin als: ‘toen ik 27 werd, bedacht ik dat ik nu ouder was dan mijn vader’; het brengt het gevoel op een krachtige manier in het stuk en maakt het daardoor des te aangrijpender. Ook de humor draagt daar aan bij. Het leven van de ouders wordt nagespeeld en daar komt vaak enige spot bij kijken. Het is daardoor een lichte voorstelling geworden, die je toch bij de keel weet te grijpen. (Miranda ten Wolde)
naar boven

Traag breedbandcontact met Dublin
In real time – Brokentalkers
Prinsentheater, Groningen – 26 augustus 2009

Vooraf was de voorstelling In real time van de Ierse theatergroep Brokentalkers misschien veelbelovend, maar het werd een lang uur. De digitale snelweg op het toneel, een opvallende keuze. Hoe werken nu relaties op afstand? Hoe onderhoud je ze? De Vlaamse actrice Dolores Bouckaert in haar appartement in Dublin en de Nederlandse Leo op het toneel in Groningen lukt het niet antwoorden te geven op deze vragen. Daarvoor is In real time te langzaam en vooral voor het publiek te nietszeggend.

In real time begint met een digitaal gesprek met het publiek door middel van tekst op een scherm. Dit duurt even en vervolgens komt Dolores in beeld. Zij blijft zich herhalen in uitleg. Het publiek begrijpt snel genoeg wat de bedoeling is, maar voor de zekerheid, lijkt de actrice te denken, legt ze het nog maar eens uit. Jammer, want in dit trage tempo gaat het verder. Leo doet zijn uiterste best. Zijn tekst krijgt hij via een oortje door en hij komt natuurlijk over. Toch staat hij soms wat verloren op het toneel. Hij is overgeleverd aan de gejaagde Dolores in Dublin, (maar het zou ook een kamertje in Groningen kunnen zijn) die langzaam op je zenuwen gaat werken. Diverse innovatieve technologieën zijn in het stuk verwerkt. Deze raken jammerlijk ondergesneeuwd. De snelheid die breedbandinternet kenmerkt komt in In real time niet terug. Waarschijnlijk is zelf online contacten leggen interessanter dan het kijken naar vreemden die dat doen.

Dolores merkt aan het slot op dat ze geen deel uit lijkt te maken van het stuk omdat ze er niet lijfelijk bij aanwezig is. Als toeschouwer heb je echter geen moment de indruk gehad dat je wordt betrokken bij de voorstelling. Na het applaus voor de twee acteurs blijft Dolores nog op een scherm te zien. Ze vraagt iemand uit het publiek de stekker uit het stopcontact te trekken. Dit gebeurt, maar het is vervolgens onduidelijk of het luide slotapplaus bestemd is voor de acteurs of voor de toeschouwer die de voorstelling letterlijk beëindigd. (Henk de Jong)
naar boven

Zwembadgesprekken

Holiday – Ranters Theatre
Grand Theatre, Groningen – 25 augustus 2009

Een opblaasbad met twee ballen, twee stoelen, een chaise longue en twee pratende mannen. Meer lijkt Holiday van het Australische Ranters Theatre op het eerste oog niet te bevatten. Er lijkt ook niet veel zinnigs te worden gezegd. Het gaat over de Himalaya en Thailand, over biechten en verlegen meisjes die lachen op hun moeders begrafenis, over angsten en dromen. Het wordt nergens echt vriendschappelijk of intiem. De mannen lijken belangstelling te tonen voor elkaar en sporen elkaar aan verder te vertellen, maar ze praten eigenlijk langs elkaar heen. Het gesprek gaat nergens de diepte in; wie deze mannen zijn en waar ze vandaan komen lijkt voor hen beiden niet terzake te doen.

Waarom de heren elkaar daar bij het zwembad tegen zijn gekomen, is ook onduidelijk. Ze proberen te ontspannen, rekken zich uit en zuchten nog eens diep. Ze mogen dan op vakantie zijn, maar echt uitgerust zijn ze toch niet helemaal. De regelmatige stiltes die vallen suggereren dat er misschien iets meer is gebeurd: er wordt om de hete brij heen gedraaid. De gesprekken gaan over de eigen belevingswereld, wellicht om de situatie bevattelijk te maken. Dat is de diepere gedachte: de moderne westerse mens vlucht weg op een vakantie in zijn eigen wereld en heeft geen oog meer voor werkelijke ellende. De manier waarop regisseur Adriano Cortese dit laat zien, weet precies de goede snaar te raken. De gesprekken komen enigszins bizar en onwerkelijk over, maar zijn tegelijkertijd herkenbaar en daardoor humoristisch. Toch is het duidelijk dat er iets leeft onder de oppervlakte, iets waarvoor de mannen wegvluchten. De acteurs houden het publiek een spiegel voor, want hoe zouden zij zelf hebben gereageerd als er iets onbevattelijks en gruwelijks was gebeurd?

Het enige minpuntje is de lengte van het stuk; na anderhalf uur loos gebabbel heeft de zaal de boodschap wel begrepen: het gezelschap levert kritiek op de egocentrische westerse mens, die niet meer weet om te gaan met hedendaagse rampen. Het is een grappige voorstelling geworden die toch hard aankomt, maar die tegen het einde langdradig dreigt te worden. (Miranda ten Wolde)
naar boven

Heftig hologrammentheater

Seigradi – Concerto per voci e musiche sintetiche – Santasangre
Noorderkerk, Groningen – 23 augustus 2009

Het is niet zomaar een luchtig onderwerp waar het uit Rome afkomstige gezelschap Santasangre zich voor Noorderzon aan waagt. Het verleden en de toekomst van de aarde staan centraal. Het begint met de oerknal; onweer, lichtflitsen en een kleine bol die telkens oplicht. Deze bol verandert langzaam in een cel die zich probeert te delen: het begin van het leven. Dan blijkt ineens dat er achter het glas waar het publiek doorheen kijkt, een mens op de grond ligt. Zij wuift mee met de bloemen die langzaam opbloeien en deint mee in het water dat neer druppelt. Haar danspartner is het licht en dat is wat deze voorstelling zo bijzonder maakt: hij bestaat bijna volledig uit hologrammen. Wat deze kunstenaars met licht kunnen doen, is ronduit indrukwekkend.

Maar het houdt niet op bij het ontstaan van de aarde en haar levensvormen. Er ontstaan allerlei milieuproblemen, omdat de mens de wereld langzaam kapot dreigt te maken. Dat kan niet lang goed gaan. Vloedgolven overspoelen de mens, onweersflitsen en oplaaiende vuren maken het werk af. Totdat er niets over is dan een verslagen hoopje op de dorre, verwoestijnde grond. Santasangre ziet geen vrolijk einde voor de mensheid, maar weet het wel schitterend te verbeelden. Daarbij speelt de elektronische muziek een belangrijke rol: de combinatie van het licht en de indringende tonen maken dat het publiek bijna in een soort trance raakt.

Die trance kan echter niet voorkomen dat de aandacht van de zaal soms verslapt. Vooral in de eerste helft ligt het tempo erg laag en is er weinig actie. Hierdoor dreigt het saai te worden. De hologrammentechniek is dan niet iets wat je iedere dag ziet – het wordt door het gezelschap tot in de puntjes beheerst – maar na een paar minuten mag er wel iets meer gebeuren met die lichtbol of met de bloemen. Het einde haalt het publiek wel terug in de voorstelling, maar iets meer vaart had het geheel nog sterker gemaakt. Desondanks presenteert Santasangre natuurlijk wel een zeer bijzondere theatervorm. Een theatervorm die met een belangrijke boodschap en met behulp van indringende technieken, het publiek een ervaring geeft, die het niet snel vergeet.
(Miranda ten Wolde)
naar boven