Is kopiëren origineel?

Als je iets van iemand koopt, moet je daarvoor betalen. Zo werkt het in grote lijnen ook met auteursrecht. Met dien verstande, dat auteursrecht een zekere originaliteit vereist: ik kan uiteraard geen rechten krijgen op iets dat iemand anders heeft gemaakt.

Toch wel

Niet? Nou, dat valt dus nog maar te bezien. Ene Dr. Lionel Sawkins bewerkte een aantal werken van de Franse componist Michel-Richard de Lalande (1657-1726). Hyperion gebruikte deze editie om een opname te maken van een aantal van Lalandes stukken. Waar de rechter nu Sawkins gelijk in heeft gegeven is zijn bewering dat die bewerking een nieuw, origineel stuk creëerde waar zijn auteursrecht op gold.

It’s mine!

Het klinkt misschien niet eens zo onredelijk, zou je zeggen. De man heeft er werk in gestoken om de manuscripten tot een werkbare uitvoering om te werken. Laat hem dan ook daarvoor betaald worden. Alarmerend is dat die muziek daarmee blijkbaar zijn muziek is geworden. Stel je voor: ik koop Zwagermans nieuwste, hap, knip en snij er een beetje in en voilá! Het is mijn eigen werk geworden! Of nog leuker: in plaats van dat zieltogende proefschrift zelf te schrijven, ‘bewerk’ ik een ander proefschrift!

Gek

Zo gek zal het toch niet zijn? Nee? Toch wel, dus. De Britse rechter vond blijkbaar dat de ‘effort, skill and time which the judge found Dr Sawkins spent in making the 3 performing editions were sufficient to satisfy the requirement that they should be “original” works in the copyright sense’. Een werk kan dus door louter inspanning ‘origineel’ worden gemaakt. Dit, ondanks dat Sawkins aan de bestaande muziek werkte van een ander (Lalande), Lalandes werk geen auteursrecht meer rust en Sawkins geen muziek of noten zelf heeft toegevoegd. Een beetje typografie en een nieuw hoesje volstonden blijkbaar voor het toekennen van auteusrecht. De ‘Nieuwland Nirvana Edition’ komt eraan!

Middeleeuws

De implicaties van het Engelse vonnis zijn verreikend – maar vooralsnog vooral voor Groot-Brittannië zelf, in juridische termen een soort middeleeuwse provincie. Het valt te hopen dat in de meer beschaafde landen van de EU hier afwijzend op zal worden gereageerd, anders kon het wel eens heel moeilijk worden om überhaupt tot een uitvoering van muziek te komen – of, wat dat betreft, film en boeken. Van een uitgever worden risico’s gevraagd die hij in alle redelijkheid niet kàn nemen.

Ontspanning door inspanning

Maar als inspanning volstaat, dan betekent dat ook dat een uitvoering als een ‘inspanning’ kan gelden. Naast uitvoeringsrechten kunnen muzikanten dus ook muzikaal auteursrecht krijgen. Daar zou ik me als arrangeur en tekstschrijver de nodige zorgen over maken.

Wurggreep

De uiteindelijke conclusie is, dat er op termijn iets gedaan zal moeten worden aan de huidige regelingen omtrent auteursrecht, in het bijzonder in de Angelsaksische landen. Maar gezien de wurggreep waarin het juridisch stelsel van die landen gehouden wordt door de juristenmaffia is het niet erg waarschijnlijk dat daar iets gebeurt. Daar wordt aan bijgedragen door bedrijven zoals Disney, die de verlooptermijn van auteursrecht keer op keer proberen op te schuiven in een poging om hun rechten op oude ’trademarks’ (bijvoorbeeld Mickey Mouse) te behouden. En de auteursrechtparanoia lijkt vooralsnog alleen maar toe te nemen – alarmerend genoeg ook in Europa.

Het licht uit?

Het licht voor Hyperion gaat langzaam maar zeker uit, vooral dankzij de rekening van Sawkins’ advocaten. Maar ik zou ook niet graag in de schoenen van Engelse labels als Chandos staan, die zich met vergelijkbaar repertoire als Hyperion in leven proberen te houden.

De lat voor wat al dan niet ‘origineel’ is, wordt op deze manier wel heel erg laag gelegd en hoewel iedereen wel beter weet zou het toch prettiger geweest zijn als de Engelse juristen zoiets abstracts als het maatschappelijk belang beter in de gaten hadden gehouden. Laten we in hemelsnaam hopen dat de Europese juristen die taak beter aankunnen dan hun Britse vakgenoten.