Cine Espanol

Wie wil, flitst tijdens de Semana de Cine Español van persoonlijk drama (Mar Adentro) naar een knotsgekke verfilming van de strip Paling en Ko (La Gran Aventura de Mortadelo y Filemón), van een documentaire over het Baskische dilemma (La Pelota Vasca) naar een betoverend sprookje over liefde (Frágil). De Spaanse cinema is er een van uitersten, iets wat je ook ín de films terugziet.

Inconscientes

(Joaquín Oristrell, 2004)

Welke stad móet wel het decor vormen van een semi-surrealistische, uitbundige kostuumfilm, gevuld met de decadentie van de ‘roaring twenties’? Barcelona! In Inconscientes zijn de stad met al haar Jugendstil-elementen en haar inwoners op zijn mooist.

De film speelt zich af in de tijd dat Gaudí de stad vorm gaf en waarin XTC en het kruiswoordraadsel werden uitgevonden. De tijd waarin vrouwen nog in ruisende jurken met glimmende pailletjes liepen, ‘in zwijm’ vielen en ‘ja’ bedoelden, maar ‘nee’ zeiden. En de tijd waarin door grootheden als Freud de fundamenten van de hedendaagse psychiatrie werd gelegd.

Regisseur Oristrell vergroot de decadentie van het tijdperk, maar schildert haar met oog voor detail. Alma (Leonor Watling) sleurt haar zwager Salvador (Luis Tosar) mee op zoek naar haar verdwenen echtgenoot, de psychiater Léon. Wat volgt is een Sherlock Holmes-achtige speurtocht langs onder meer een travestietenbal, een schuur waar pornofilmpjes worden gemaakt, een gekkenhuis en een opiumkelder, allemaal even sfeervol en uitbundig. Uiteraard zijn alle problemen – a la Freud – terug te leiden op onderdrukt verlangen en seksuele driften.

Wie de mise-en-scène echter het mooiste aspect van de film noemt, doet deze echter te kort. Meer nog ligt de kracht in het tempo en de spitsvondigheden. De grappen zijn soms bijna slapstick, soms verwijst het dubbelzinnig naar Marx, Freud, Jung of Alzheimer. De acteurs geven regelmatig een vette knipoog naar de stomme film, iets wat versterkt wordt doordat Oristrell ouderwets met prachtig omlijste titelkaartjes werkt. Het plezier dit allemaal te verzinnen, spat van het scherm. Het maakt Inconscientes tegelijkertijd een intelligent en beeldschoon feestje om naar te kijken.

(Zaterdag 7 mei, 13 uur, Melkweg Cinema; woensdag 11 mei, 19:30, Melkweg Theater.)

Jóvenes

(Carles Torras en Ramon Térmens, 2004)

Door de vorm schiet ook Jóvenes van het ene uiterste naar het andere. De schrijvers en regisseurs Ramon Térmens en Carles Torras schetsen de Spaanse jongerencultuur aan de hand van drie korte, enigszins verweven verhalen. Omdat jongeren zwerven, domme jeugddingen doen en vooral op zoek zijn naar zichzelf, leveren de drie korte verhalen natuurlijk een stroomversnelling aan gebeurtenissen op. Zo verliest Jordi (Roger Coma) zich in jeugdige overmoed om de top van een beleggingsfirma te bereiken. Cristina (Aina Clotet), de dochter van zijn baas, gaat over haar eigen grenzen tijdens een avond stappen. En zijn broer Pau (Pau Roca) raakt, gedreven door verveling en verliefdheid, volledig de grip op zijn situatie kwijt.

Verwacht geen tweede Piedras of Amores Perros: de relaties tussen de mensen lijken slechts een stijlmiddel om drie verschillende verhalen over jongeren te vertellen. En die zijn niet altijd even prettig om te zien. Wat achterblijft is vooral de knagende vraag wat Térmens en Torras nu willen bereiken met deze film. Voor glimlachend jeugdsentiment is het te hard. Bovendien lijkt het door de ultrahippe soundtrack (met onder meer de Chemical Brothers) en de snelle montage vooral gericht op een jong publiek. Maar als belerende film is het vergeleken met bijvoorbeeld Requiem for a Dream hooguit een zacht tikje op de neus dan een dreun in je gezicht.

(Vrijdag 6 mei, 21:45 uur, Lantaarn-Venster; dinsdag 10 mei, 22 uur, Melkweg Theater; woensdag 11 mei, 22 uur, Melkweg Theater)

La Pelota Vasca

(Julio Medem, 2003)

Zelfs als Julio Medem knipt in zijn interviews, laat hij dat zien. In zijn monsterproject La Pelota Vasca doet hij een poging het conflict in Baskenland zo objectief mogelijk weer te geven. Iedere keer als het beeld midden in een interview verspringt lijkt hij dat te benadrukken. “Ik móet gesprekken soms wel iets bewerken, maar ik verstop het tenminste niet.”

De Baskische regisseur Medem, vooral bekend van poëtische films als Lucía y el sexo, streefde ernaar alle partijen aan het woord te laten. Drie mensen, die volgens Medem zelf ‘fundamenteel’ waren, weigerden; 69 van de 103 mensen hebben uiteindelijk de documentaire gehaald.

Medem versnijdt het ene gezicht razendsnel met het andere. Als een mitrailleur vuren de sprekers meningen, gedachten, historische feiten en emotionele verhalen op je af. Dit wordt afgewisseld met rustige beelden van uitgestrekte landschappen in helikoptervlucht en symbolische beelden van typisch baskische gebruiken, zoals het balspel ‘pelota vasca’, waarnaar de film genoemd is.

Wie een objectieve mening wil vormen, verlaat de bioscoop duizelig en uitgeput. Deze vorm vereist nogal wat voorkennis van het publiek, van namen, partijen en historische gebeurtenissen. Deze hypnotiserende reeks – die soms willekeurig lijkt, maar niet is – voelt alsof je terug bent op de middelbare school en niet geleerd hebt voor een proefwerk: je weet het wel, ergens, maar hebt het niet goed genoeg bestudeerd om het echt te begrijpen. Een vage combinatie van schuldgevoel, stomheid en spijt. Misschien is dat gevoel ook wel alles wat Medem bij zijn buitenlandse publiek wil bereiken.

(Zaterdag 7 mei, 22 uur, Melkweg Theater; zondag 8 mei, 22 uur, Melkweg Theater; zaterdag 14 mei, 19:30, Lantaarn-Venster)

Semana de Cine Español

Vrijdag 6 t/m 18 mei 2005, Melkweg, Amsterdam. Reserveren: 020 531 81 81.
Het complete programma is te vinden op de website van het festival.
Donderdag 5 t/m 18 mei 2005, Lantaarn-Venster, Rotterdam. Reserveren: 010 277 22 77
Programma-informatie: www.lantaarn-venster.nl