Autobiografisch verlies

Air Doll is gebaseerd op de manga van Yoshiie Gôda. Waarom besloot u om de manga te verfilmen?

‘Het is ongeveer tien jaar geleden dat ik de manga voor de eerste keer las. Het is maar een pagina of twintig, maar de scène in de videotheek zit er in. Op de een of andere manier trekt de opblaaspop een deel van haar arm kapot en begint ze lucht te verliezen. De videotheekmedewerker is geschokt, maar besluit haar te helpen door plakband op de wond te plakken en haar weer op te blazen met zijn eigen adem. Voor mij was dat zo’n erotische, sensuele scène, zonder dat er hardcore seks in voorkwam. Ik was heel erg onder de indruk van dat beeld. Daardoor bedacht ik voor het eerst: ik moet hier een film van maken.’

In de film wordt gezegd dat iedereen leeg is van binnen, vooral degenen die in de stad wonen. Wat bedoelt u daarmee?
‘Het personage vindt die leegte iets negatiefs. Ze zegt dat iedereen eenzaam is. Maar het was niet mijn bedoeling om met de film de indruk te geven dat ik denk dat alle mensen in grote steden een leeg leven leiden en daarom ongelukkig zijn. Tegelijkertijd voelt iedereen wel een zekere leegte die gevuld moet worden. De leegte in Air Doll is juist een mogelijkheid om contact te maken met anderen, in plaats van iets om bang voor te zijn, op neer te kijken, of je schuldig over te voelen. In die zin zie ik het meer als iets positiefs.’

Waarom eindigt de film zo treurig?

‘Het verhaal heeft overeenkomsten met De kleine zeemeermin van Hans Christian Andersen: een zeemeermin komt uit het water, heeft een prins lief, en keer terug naar het water nadat ze een volmaakt vervulde liefde heeft beleefd. Dat is haar lot, zogezegd. Het is een hele pure vorm van liefde. Voor de opblaaspop geldt hetzelfde als ze besluit dat ze haar geliefde terug wil geven wat hij voor haar heeft gedaan, namelijk leven in haar blazen. Ze denkt dat ze hem net zo gelukkig kan maken door hetzelfde voor hem te doen. Daarmee vermoordt ze hem per ongeluk. De vraag is of dat triest is. Ook al gaat ze min of meer dood op het einde, ze heeft wel iets in deze wereld gebracht, dat anderen kunnen voortzetten.’

Ik las dat delen van de film autobiografisch zijn. Om welke delen gaat het?

‘De meeste van mijn films gaan over gevoelens van verlies. Dat geldt ook voor deze film, maar hier heeft het een minder negatieve connotatie. Zoals ik eerder zei, creëert de leegte een mogelijkheid om contact te maken. De opblaaspop leert dat hoewel ze leeg is van binnen, ze banden met andere mensen aan kan gaan, zodat ze misschien elkaars verlies kunnen compenseren. Dat is iets wat ik zelf begreep toen ik de film maakte. Het heeft mijn manier van denken veranderd. Dat komt ook door het gedicht dat in de film wordt voorgedragen. Het kwam bij toeval op mijn pad, maar ik vond dat het perfect het gevoel uitdrukt dat ik in Air Doll wil overbrengen. Het feit dat ik zelf begreep dat een verlies ook een begin kan zijn van iets nieuws, is autobiografisch.’

Misschien is het dan nu tijd voor een nieuw thema?
‘Dat zou mooi zijn.’ (Lacht.) ‘Maar ik voel me er nog steeds toe aangetrokken.’

Hoe komt dat?
‘Dat weet ik niet precies. Er moet een fundamentele reden zijn waarom ik dat doe, maar ik ben er nog steeds niet achter.’

Wordt het ook het thema van uw volgende film?

‘Dat weet ik nog niet. Voorlopig wil ik eerst een jaar vrij hebben.’ (Na een lange stilte:) ‘Ik ben de laatste jaren erg gefascineerd door een fenomeen dat zowel in Europa als Japan voorkomt: in sommige ziekenhuizen heb je een speciaal luik om een ongewenste baby in te leggen. Veel mensen zijn daar tegen, want als je moeders als het ware uitnodigt om dat te doen, groeien er veel kinderen op zonder ouders. Maar het alternatief is dat baby’s ergens worden achtergelaten waar ze zullen sterven. Misschien wil ik daar een film over maken. Maar meer dan wat ik nu vertel, weet ik zelf ook nog niet.’

De opblaaspop in Air Doll heeft geen herinneringen. Had dat consequenties voor de manier waarop u het verhaal wilde vertellen?
‘In de loop van de film krijgt ze wel herinneringen. Als haar vriendje dood is, snuift ze zijn lucht op, want die zit nog in het gaatje in haar pols. Dat brengt herinneringen aan hem boven. Ik had dat soort gedetailleerde scènes nodig om dat duidelijk te maken. Dat had bij een normaal personage niet gehoeven.’

Geuren spelen een belangrijke rol in uw films. Wat zou u ervan vinden als er cinema met geur werd ge(her)ïntroduceerd?

‘Smelly movies. Nonsens!’ (De tolk hoeft er even niet aan te pas te komen.) ‘Net als 3D films. Ook onzin. In tweedimensionale film is meer dan genoeg ruimte om je uit te drukken. Als je er driedimensionale film van maakt, met geuren erbij, wordt het een kermisattractie. Zelfs kinderboeken met pop-ups vind ik niet goed (lacht). Ik denk dat elke schrijver en filmmaker de fantasie van zijn publiek moet respecteren en vertrouwen. Alleen door de verbeelding maakt de kijker of lezer datgene wat hij ziet deel van hem. Als je allerlei trucs gaat gebruiken om indruk te maken, laat de film geen echte indruk meer achter. Ik zou dat soort nepeffecten nooit gebruiken. Vanuit de markt gezien lijkt het er echter op dat zij gaan winnen. Dat is een verlies.’