AFFF 2007

~

Ga hier naar het overzicht van het festivalverslag.

Misschien heeft het te maken met de kleine, brave, nuchtere en veilige Scandinavische samenlevingen, waar bezeten moordenaars, behekste bossen, vampiers en UFO’s moeilijk serieus te nemen zijn. Wellicht is het ook financieel ondoenlijk: een Scandinavisch budget zal zich nooit kunnen meten met dat van een Amerikaanse genrefilm.

Scène uit Storm

Veel van zulk genrewerk wordt er dan ook niet gemaakt, maar vrijwel elk jaar valt een handjevol films uit het hoge noorden in bovennatuurlijke categorieën. Vaak zijn ze van tweederangs kwaliteit, of wordt er meer aandacht besteed aan decors en special effects dan aan geloofwaardigheid of logica. Bovendien worden ze in de regel slecht bezocht. Het vorig jaar op het AFFF vertoonde Storm bijvoorbeeld, een even flitsende als oppervlakkige Zweedse variant op The Matrix en The Game, trok in het thuisland 52.000 toeschouwers. Dit is tweemaal zo veel als de Zweedse vampierfilm Frostbite, maar het is ook een zesde van de bezoekers die dat jaar de laatste Beck-krimi zagen.

Onbegrensd

Ook de Noren, die een veel zwakkere cinemaproductie hebben en dus nog minder fantastiek produceren, laten zulke films van eigen bodem links liggen. In het nog steeds florerende Denemarken, dat hier de laatste tien jaar zoveel succes en bewondering oogst met huiselijke drama’s en loodzware filmhuisfilms, is de situatie niet wezenlijk anders. Daar gaan echter steeds meer geluiden op in het voordeel van de fantastische film. Ole Bornedal, de man die in 1994 met Nattevagten de eerste echte Amerikaanse-genrefilm regisseerde, lanceerde in 2004 met veel bombarie een productiemaatschappijtje voor pure genrefilms – van musical tot horror en sciencefiction. De eerste productie, over een buitenaardse schooldocent, verschijnt pas later dit jaar, maar Bornedal kwam al met een manifest op de proppen. Hierin pleitte hij voor een alternatief voor de eindeloze stroom relatiedrama’s en Dogmafilms. De mogelijkheden van Deense fantastiek op het grote scherm zijn onbegrensd, meent hij, en het publiek moet ook kunnen genieten van achtbaanritten op Amerikaans model.

Scène uit Kat

De Denen lijken er echter anders over te denken: het zijn nog altijd de jolige actiefilms, de drama’s en de vaak platte komedies die hoog scoren bij publiek en critici. Deense films uit ‘fantastische’ genres zijn in de regel geen succes, en meestal een fiasco. De trouwe AFFF-bezoeker herinnert zich nog Kat (2001), een dwaze lowbudgetfilm over een bezeten kat die aan het moorden slaat; er kwamen niet meer dan 14.000 Denen op af.

Eclectisch

Geen wonder dus dat het AFFF de definitie van de fantastische film dit jaar wat ruimer neemt, en de selectie behoorlijk eclectisch is. De in Denemarken nauwelijks bezochte, intellectuele filmhuisfilm Offscreen (van de begaafde maker van Reconstruction) wordt vertoond, maar ook de zwarte komedie Adam’s Apples, een wrede religieuze parabel waarin het geloof van een pastoor tot het uiterste op de proef gesteld wordt. Uit Noorwegen komt de veelbelovende, alweer zwarte komedie The Bothersome Man, en, ondanks desastreuze genrevoorgangers, de slasher Cold Prey. De enige Finse selectie is een curiosum: in Jade Warrior wordt Finse mythologie met Chinese wuxia vermengd. Met overigens een visueel prima, maar inhoudelijk absurd en geen moment meeslepend resultaat.

Scène uit Adam’s Apples

De echte fantastische genrefilm mag in Scandinavië dan nog altijd even weinig om het lijf hebben als die van ons – ondanks een schijnbare recente opbloeing van de nederhorror – maar verschillen zijn er wel degelijk. Een van de onderwerpen die ongetwijfeld ook op het symposium aangesneden zullen worden is het succesverhaal van de Deense film. De professionalisering van de filminstanties en van de opleidingscentra zal genoemd worden, net als het feit dat de Deense regering film serieus neemt. Niet alleen als kunstvorm, maar ook als internationaal statussymbool en als commercieel product. Ook al kan niet elke op het AFFF vertoonde film serieus genomen worden, dat we in Nederland nog heel wat kunnen leren van onze noorderburen staat buiten kijf.

Symposium: Het Scandinavische Voorbeeld, vrijdag 20 april, 15:00 in City (Leidseplein), zaal 2. De toegang is vrij, maar niet zonder kaartje.