Deel 9 - IFFR 2011 - 8weekly.nl

In een duister bos

Zephyr – Bright Future
Belma Bas • Turkije, 2010

Met Zephyr debuteert Belma Bas in de stijl van haar landgenoot Semih Kaplanoğlu. Zephyr ontvouwt zich als een idyllisch sprookje dat zich afspeelt in het betoverende Noord-Turkije. Zephyr is een meisje dat de zomer doorbrengt bij haar grootouders. De dagen slijt ze door met vriendjes te spelen en in het bos aardbeien te verzamelen. Ze leeft van wat de omgeving te bieden heeft, zoals de melk van de koe Nergis. Met haar opa, een rustige, wijze man, plukt ze paddestoelen in het bos en dekt ze dode dieren toe. Haar oma is een zorgzame warme vrouw. Hun leven is traag, wat extra ondersteund wordt door de vele close-ups van slakken, de ruisende beekjes en het haardvuur dat knappert terwijl het buiten regent. Met een bezoekende folksinger in het bos wordt er enige magie aan de film toegevoegd. Een eerste verstoring in het rustieke leven komt wanneer Nergis door toedoen van Zephyr in de mist verdwijnt.

Lange tijd houdt de regisseur een ideaalplaatje voor, ware het niet dat er iets mist. Zephyr mist haar moeder, en wanneer deze na lang tijd verschijnt kan ze haar geluk niet op. Het blijkt echter dat moeder voor langere tijd afscheid komt nemen van haar dochter. Om te voorkomen dat ze haar moeder niet weer gaat missen doet Zephyr alles om haar over te halen haar mee te nemen. Maar niets lijkt te werken. Uiteindelijk besluit ze haar moeder achterna te gaan, in een uiterste poging haar bij zich te houden. Het gruwelijke einde noopt tot een metaforische interpretatie, waarmee de film uiteindelijk iets sprookjesachtigs krijgt. (Ralph Evers)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Terug naar de natuur

Robinson in Ruins – Return of the Tiger
Patrick Keiller • Groot-Brittannië, 2010

In het programma Return of the Tiger was het vervolg van Patrick Keillers Robinson in Space te zien, die in 1997 een Tiger award won. Robinson in Ruins is het derde deel van Keillers unieke visie op Engeland, die begon met London in 1994. De film bestaat uit statische shots voorzien van een voiceover. Keiller is gefascineerd door moderne veranderingen die hebben plaatsgevonden in Engeland. Zijn beelden richten zich op ingrepen in het Britse landschap die in gang zijn gezet door industrie of door de overheid. De hoofdpersoon is Robinson, een dwalende academicus die buiten beeld blijft. In London en Robinson in Space werden zijn tochten beschreven door zijn assistent (de stem van de Britse acteur Paul Schofield) die daarnaast ook verschillende historische en culturele feiten opsomde. In Robinson in Ruins is de stem vervangen door die van Vanessa Redgrave, die de film begint door aan te geven dat Robinson een tijdlang gevangen heeft gezeten en een archief heeft achtergelaten. Vervolgens wordt aan de hand van dit archief zijn spoor door Engeland getraceerd.

Keiller levert met zijn film een subtiele en gevatte kritiek op de Amerikaanse invloed op Engeland en de huidige wankele dominantie van het kapitalisme en het neoliberalisme. In een prachtig shot is een spin te zien die heel langzaam een web weeft, terwijl de voiceover droog en nuchter de feiten opsomt achter de financiële crisis. De film geeft ook een prachtig en sereen beeld van het Engelse landschap dat gecontrasteerd wordt met industriële of militaire architectuur. Dit landschap dat dreigt te verdwijnen wordt door de voiceover ook in een utopische context geplaatst. Zo wordt verwezen naar oude volksopstanden en revoluties die zich richtten tegen het systeem. Maar wat vooral als idee domineert is hoe de natuur ondanks alle ingrepen en transformaties altijd zal blijven bestaan. Dit wordt samengevat door het gebruik van een citaat van de theoreticus Frederic Jameson die stelt dat ‘It seems to be easier for us today to imagine the thoroughgoing deterioration of the earth and of nature than the breakdown of late capitalism; perhaps that is due to some weakness in our imaginations.’ De film weet je op bepaalde momenten mee te nemen in een natuurlijk en vervreemdend tempo en maakt die provocerende gedachte dat het bestaande systeem in elkaar kan storten tastbaar voor de toeschouwer. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

De grauwheid van de crisis

Post Mortem – Spectrum
Pablo Larrain • Chili/Mexico, 2010

Mario is een wat grijze muis met een oninteressante baan in het mortuarium. Hij wordt verliefd op zijn buurvrouw, die als danseres werkzaam is in het plaatselijke theater. De relatie die tussen hen beide ontstaat is eigenzinnig, maar ook onwaarschijnlijk opgebouwd. De dialogen komen niet zelden gekunsteld over en er lijkt geen magie tussen hen te zijn. Dan plotseling valt het leger bij het liefje van Mario binnen, lijkt zij nergens te vinden te zijn en gaat Mario koortsachtig naar haar op zoek. Ondertussen stapelen de lijken zich op in het ziekenhuis waar Mario werkt. Dan duikt ze plotseling weer op en helpt Mario haar mee met onderduiken. Een actie die de inleiding is tot een bizar einde.

Post Mortem speelt zich af in 1973, ten tijde van de gewelddadige machtswisseling tussen Allende en Pinochet, en regisseur Pablo Larrain (wiens Tony Manero eerder op het IFFR te zien was) heeft er alles aan gedaan om de sfeer van die tijd op te roepen. Zo is de film geschoten in dezelfde korrelige, grauwe stijl die de jaren zeventig kenmerkt. Maar ook in kleding, kapsels, auto’s en het feit dat er tijdens een theatervoorstelling gerookt mag worden, doen ons denken aan deze tijd. Opvallend is de keuze voor de kadrering, dicht op de huid gefilmd en met ongebruikelijke close-ups. Ook zijn gezichten vaak onscherp in beeld gebracht. Met zijn trage, kille en subtiele stijl van filmen wil Larrain laten zien dat in tijden van crisis de ware aard van de mens pas naar voren komt. Daarin is hij geslaagd, maar die stijl leidt wel tot desinteresse bij de kijker en daarmee doet hij alsnog afbreuk aan zijn boodschap. (Ralph Evers)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Een zoekende filmmaker

Chantrapas – Spectrum
Otar Iosseliani • Frankrijk/Georgië, 2010

Chantrapas kan in drie delen verdeeld worden en het eerste deel is daarvan verreweg het boeiendst. Dit deel verhaalt over de jeugd van Nicolas, waarin hij zich gaandeweg ontwikkelt tot filmmaker. We zien hem als kleine jongen kattekwaad uithalen en we leren allerlei kleurige bijfiguren kennen, zoals zijn opa en de plaatselijke geestelijke. Erg levendig, sfeervol en met humor wordt dit eerste deel verteld. Wanneer zijn filmcarrière niet van de grond komt, doordat zijn werk afgekeurd wordt door de censuurcommissie, wijkt hij uit naar Frankrijk. In het vrije Parijs hoopt hij het te gaan maken als filmmaker. Maar in plaats van de censuur zitten hier de commerciële belangen in de weg. Uiteindelijk keert Nicolas weer terug naar het in wodka gedrenkte platteland van Georgië.

Vanaf het moment dat Nicolas in Parijs aankomt, lijkt de regisseur Otar Iosseliani de draad kwijt te zijn. Volstrekt irrelevante scènes gaan te lang door, waarbij hij niet of onvolledig duidelijk weet te maken wat de bedoeling ervan is. Dergelijke scènes zijn er veel waardoor het geduld van de kijker flink op de proef gesteld wordt. De sfeerimpressies of grapjes, zoals een zeemeermin, redden de film dan al lang niet meer. Jammer, want de film begint heerlijk sprankelend. (Ralph Evers)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Verdwaald in de gevarenzone

Le trésor des îles chiennes – Signals: F.J. Ossang
F. J. Ossang • Frankrijk/Portugal, 1990

Het oeuvre van de creatieve duizendpoot François-Jacques Ossang was dit jaar te bewonderen op het IFFR. De films van deze punkdichter lijken geïnspireerd door decadente dichters zoals Baudelaire, Duitse expressionistische cinema en rebelse avant-gardisten zoals de dadaïsten en situationisten. Le trésor des îles chiennes is een in prachtig zwartwit gefilmde trip door een postapocalyptisch landschap, waarbij plot en karakterontwikkeling ontbreken. Een groep mannen die werken voor een grote corporatie zoekt een bepaalde substantie met psychedelische eigenschappen. Ze raken verstrikt in hun eigen hallucinaties en de film springt vervolgens van de hak op de tak vanuit zijn eigen poëtische logica. De film heeft ondanks het merkbare lage budget iets bombastisch door het camerawerk, de grote poëtische tussentitels en een bizarre postpunk industrial soundtrack. Dit kan echter niet verhullen dat de film een flinterdun verhaal heeft en je ondanks zijn schoonheid niet echt weet mee te trekken. Le trésor des îles chiennes is een film die je moet ondergaan, maar die ook irriteert door ontoegankelijke artistieke pretenties die overheersen. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Sensuele alchemie

Primordial Ties – Bright Future
Otto Buj • Canada, 2010

Deze tweede film van de Canadees Otto Buj eindigde laag in de lijst van publieksfavorieten. Deels is dat niet verwonderlijk. Buj’s film is rommelig, pretentieus en amateuristisch geacteerd. De film gaat over de beeldschone maar afwezige Marjorie die niet kan wennen aan haar omgeving. Haar gedrag neemt vreemde vormen aan als zij zoekt naar haar oorsprong. Aan het begin van de film is Marjories vader te zien die als een bezeten wetenschapper bezig is om van klei een levend wezen te maken. Buj verwijst daarmee naar de joodse legende van de Golem, maar ook naar de mythe van Pygmalion en Galatea. Hieruit blijkt dat Marjorie een creatie is van haar vader.

De film schippert tussen realisme en fantasie, maar doet dat op een narratief ongestructureerde manier. De meeste bijrollen worden daarnaast slecht vertolkt en houden je daardoor niet geboeid. Waar de film op bepaalde momenten wel in slaagt is het scheppen van een dromerige en magische sfeer. Buj’s shots zijn mooi belicht en het sounddesign dat vage geluiden en zachte dialogen vermengt, zorgt ook voor een onwerkelijk effect. De eerste scène hanteert ook het heerlijke oude soulnummer ‘Hundred Pounds of Clay’ van Gene McDaniels, op een manier die doet denken aan het gebruik van popliedjes door David Lynch. Het is jammer dat Buj ondanks dat potentieel zo’n onevenwichtige film heeft gemaakt die als geheel niet overtuigt. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Tropische metal

Las marimbas del infierno – Bright Future
Julio Hernández Cordón • Guatemala/Frankrijk/Mexico, 2010

Wat moet je met deze Guatemalteekse film? In eerste instantie begint Las marimbas del infierno als een documentaire over Alfonso die wordt afgeperst en alleen nog troost kan vinden door het spelen op zijn grote en onhandige marimba. Vervolgens verandert de film in fictie en zien we Alfonso zoeken naar mogelijkheden om met zijn instrument geld te verdienen, maar zonder succes. De toon is realistisch en de acteurs zijn duidelijk van de straat geplukte amateurs. De film krijgt een hilarische wending als Alfonso terecht komt bij een heavy metal band. Zij zien wel wat in het toevoegen van de marimba aan hun band, wat resulteert in leuke scènes waar hels kabaal wordt begeleid door tropisch gepingel. De frontman van de band is ook een excentriekeling die zich bekeerd heeft van het satanisme tot het christendom, maar nog steeds muziek maakt. In het laatste segment van de film wordt dit leuke gegeven echter opgegeven en gaat het verhaal over een personage dat daarvoor alleen een bijrol vervulde.

Las marimbas del infierno is een onevenwichtige film die een beeld wil geven van outsiders en losers die er het beste van proberen te maken in het eigentijdse Guatemala. Het acteerwerk en het vreemde verloop overtuigen echter niet, waardoor de film uiteindelijk overkomt als een uit de hand gelopen flauwe grap. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR