Deel 7 - IFFR 2012 - 8weekly.nl

Absurd realisme

3.5
Alps — Spectrum
Yorgos Lanthimos • Griekenland, 2011

Gezamenlijk vormen ze een vreemde club. Ze heten Alps en hun leider Mont Blanc. Ze zijn een verpleegster, een atlete, een coach en een ambulancemedewerker. Hun doel? De plek innemen van overleden mensen. Letterlijk spelen ze scènes uit het leven van de overledene met hun nabestaanden na. En er is nog behoefte aan ook: de oude man die ruzies, maar ook liefdevolle momenten met zijn overleden vrouw herbeleeft, of ouders die weer samen met hun dochter in tennistenue op de bank zitten.

Alps komt uit de stal van Dogtooth-regisseur Yorgos Lanthimos. De stijl is herkenbaar: een mix van droog en absurd realisme. De kijker wordt verrast met absurde wendingen en vreemde dialogen. Dit pakt soms geniaal uit, bijvoorbeeld in de scene waarin de verpleegster een terminale patiënte (een fervent tennisster) een tennisracket in de handen drukt en haar de bal toewerpt. Of hoe de leden van Alps op droge en emotieloze wijze dialogen naspelen met de nabestaanden. De onderlinge verhoudingen van de Alps-leden zitten net als het gezin in Dogtooth vreemd in elkaar en worden niet nader verklaard. Zo worden de leden afgestraft als ze stiekem elkaars plek innemen, of wanneer ze iets verkeerd hebben gezegd tegen een nabestaande. Het scenario is los-vast, maar er zit wel een soort lijn in. Toch wordt de film naar het einde toe wat eenvormig, alsof de verrassing er af is. Zo weet de regisseur met zijn originele uitgangspunt niet de hele film te boeien, maar op zijn minst wel te intrigeren. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven

Klassikale rouwverwerking

4.0
Monsieur Lazhar — Spectrum
Philippe Falardeau • Canada, 2011

De openingsscène van Monsieur Lazhar toont hoe twee schoolkinderen tot de ontdekking komen dat hun juf zich opgehangen heeft in het klaslokaal. De boel staat hierna behoorlijk op z’n kop: de gebeurtenis heeft zijn uitwerking op de klas en er moet zo snel mogelijk een vervanger geregeld worden. Dan dient Bachir Lazhar zich aan, een Algerijnse vluchteling die in afwachting is van zijn verblijfspapieren. Hij wordt door het schoolhoofd aangenomen en neemt de klas van de overleden juf onder zijn hoede. Hoewel zijn lesmethoden nog wat orthodox zijn, ontstaat er gaandeweg een band tussen Bachir en de scholieren. Hij ontdekt dat ze nog niet klaar zijn voor het zware literaire werk van Balzac en dat met name bij twee leerlingen de rouwverwerking van hun juf een grote rol speelt. En Bachir worstelt ook zo met zijn eigen problemen, die hij het liefst voor zichzelf houdt.

Monsieur Lazhar, gebaseerd op een toneelstuk, won op het IFFR de publieksprijs. Terecht, want de film is met zijn hartverwarmende en pure acteren een echte publieksfilm. Ondanks de thematiek van rouwverwerking is de toon niet te zwaarmoedig en zelfs humoristisch. De acteur Fellag draagt de film als de sympathieke en innemende leraar, die net als de kinderen zijn eigen geschiedenis van rouwverwerking heeft. Zo loopt het thema rouw als rode draad door de film, waarbij alle lijntjes op het einde mooi samenkomen. Ook is een knappe prestatie weggelegd voor het spel van de kinderen, die een complex thema geloofwaardig en naturel weten over te brengen. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven

Profiteren van de crisis

3.5
Mercado de futuros — Spectrum
Mercedes Álvarez • Spanje, 2011

Mercedes Álvarez’ experimentele documentaire Mercado de futuros gaat over de huidige crisis die Europa dreigt te verscheuren en de stemming in Spanje al heeft versoberd. Niet dat dat direct te merken is in de film. In droge statische shots worden zakenmensen en makelaars gevolgd op een groot congres en beurs. Ze volgen workshops, waar invloedrijke businessfiguren praten over hoe je kunt profiteren in een tijd waar alles slechter gaat. Andere scènes tonen hoe projectontwikkelaars woningen verkopen die nog gebouwd moeten worden in Hongarije en Dubai. De salespitch van de verkopers is dat het binnenkort in Spanje slechter zal gaan en dat het tijd is om snel te verhuizen, maar de maquettes van de luxe appartementen en villa’s zijn in hun perfectie onwerkelijk en leeg.

De film wordt op momenten afgewisseld met verwijzingen naar de gedichten van Simonides en met beelden van een rommelmarkt in Barcelona. Op de markt focust de film zich op een oude koopman die een hele berg oude spullen beheert en gesprekken heeft met mensen. Mercado de futuros is een subtiele documentaire die in zijn droge registraties de toon en sfeer wil vangen van de crisis. Op bepaalde momenten zijn er humoristische en surreële momenten, zoals die met gespannen zakenmannen die in een elektronische massagestoel tot rust proberen te komen. Maar de film heeft zeker ook iets dreigends door te tonen dat het huidige kapitalisme profiteert van crisis en achteruitgang. (George Vermij)
Terug naar boven

De leegte van het spel

2.0
Gaamer — Spectrum
Oleg Sentsov • Oekraïne, 2012

De spanning tussen de virtuele wereld en het echte leven is het hoofdthema van Oleg Sentsovs Gaamer. De jonge Alex brengt het merendeel van zijn tijd door achter het beeldscherm van zijn computer, waar hij zijn titel als kampioen van first-person-shooter Quake probeert te behouden. Uiteindelijk lukt het hem om deel te nemen aan de nationale en internationale kampioenschappen van het spel. De toewijding aan het gamen gaat echter ten koste van zijn studie en tijd met zijn leeftijdsgenoten. Sentsovs film bestaat uit veel shots waar wij Alex zien gamen, terwijl vrienden van hem kijken naar zijn prestaties. Op momenten wordt dit afgewisseld met scènes waar mensen contact met hem proberen te zoeken: zijn moeder die hem vraagt hoe het met zijn studie gaat, een meisje die hem steeds uitnodigt om uit te gaan. Alex is echter gevangen in een soort onverschillige waas en lijkt geen emoties te hebben, wat nog eens benadrukt wordt als blijkt dat hij geen plezier lijkt te hebben als hij een spel wint.

Gaamer behandelt een interessant thema op een oninteressante en saaie manier. Als kijker voel je deels wel de leegte van Alex’ wereld, maar je wordt er niet echt in meegezogen. Veel scènes zijn langdradig en op momenten wisselt Sentsov die af met dromerige shots van Alex die geniet van echte dingen. Om het gamen ook wat aantrekkelijker te maken gebruikt de regisseur beelden van de game Quake, voorzien van een agressieve, maar hopeloos verouderde soundtrack. Het voornaamste probleem is echter dat je niet begrijpt waarom Alex zijn heil zoekt in het gamen. De verleidelijkheid van spelletjes wordt niet overtuigend overgebracht, maar ook niet de dieperliggende gevoelens van onvrede die Alex naar een virtuele wereld doen vluchten. (George Vermij)
Terug naar boven

Breekbare familiebanden

4.0
I Wish (Kiseki) — Spectrum
Hirokazu Kore-eda • Japan, 2011

De films van de Japanse regisseur Hirokazu Kore-eda zijn altijd goed vertegenwoordigd op het IFFR. Zijn laatste, Air Doll, was met zijn surreële karakter een vreemde eend in de bijt. Met I Wish grijpt de regisseur terug op zijn toegankelijkere werk en thematiek: namelijk het tonen van familiebanden die niet zonder scheuren zijn. In Nobody Knows moeten kinderen zichzelf redden.

In Still Walking wordt een familie getoond die bij elkaar komt om de oudste zoon te herdenken, die door een ongeluk om het leven is gekomen. En in I Wish zijn twee broertjes van elkaar gescheiden doordat hun ouders uit elkaar zijn gegaan. Koichi woont bij zijn moeder en zijn grote wens is om herenigd te worden met zijn jongere broertje Ryu, die bij zijn vader woont in een andere stad. Koichi bedenkt een plan hoe ze elkaar kunnen ontmoeten, zonder dat hun ouders hiervan op de hoogte zijn.

Kore-eda heeft gebruik gemaakt van twee echte broers, wat leidt tot ongekunsteld acteren. In zijn film is aandacht voor de belevingswereld van de kinderen, die ver afstaat van die van de volwassenen. Onbevangen gaan de twee jongens hun reis om elkaar te ontmoeten tegemoet, vergezeld van hun vrienden. Maar de regisseur is realistisch genoeg om de film niet als een sprookje te doen eindigen. Want als de twee jongens elkaar dan eindelijk ontmoeten, is het magische moment van de hereniging voor Koichi voorbij. Hij realiseert zich dat zijn droom weliswaar is uitgekomen, maar het zijn familie niet dichter bij elkaar brengt. Niet alle wensen komen uit, niet alle scheuren helen. De regisseur maakt dit op warme, maar ook humoristische manier inzichtelijk. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven

De dromen van een schipper

4.0
Valley of Saints — Bright Future
Musa Syeed • India/VS, 2012

De jonge Gulzar leidt een eenvoudig leven. Hij leeft samen met zijn oom en hij werkt als schipper, om de toeristen die de vallei van Kasjmir bezoeken rond te leiden. Wanneer zijn oom er tijdelijk tussenuit gaat, vat Gulzar samen met zijn vriend Afzal het plan op om het immer onrustige en uitzichtloze Kasjmir te ontvluchten en elders hun geluk te beproeven. Maar dan breken er rellen uit en zijn de jongens gedoemd bij het meer te blijven. Via een booteigenaar krijgen ze de opdracht om de toeristen die achtergebleven zijn te bezoeken en hen in hun behoeften te voorzien. Zo ontmoet Gulzar de enige achtergebleven toerist, een jonge vrouwelijke wetenschapper, die onderzoek doet naar de vervuiling van het meer. Terwijl het meer verlaten is en de stad nog steeds onveilig is, trekken de twee naar elkaar toe.

Valley of Saints behandelt op subtiele wijze meerdere thema’s: de uitzichtloosheid van jonge mensen die niet de kans hebben gehad om te studeren, de politieke situatie in Kasjmir en de vervuiling van het meer. Maar ondanks zijn brede thematiek is Valley of Saints meer een menselijk drama dan een politiek pamflet. De onrust in Kasjmir staat op de achtergrond en de filmmaker focust zich vooral op wat er zich op het meer afspeelt: de toenemende liefde tussen Gulzar en de jonge wetenschapster, en de toenemende jaloezie van Afzal jegens Gulzar. Verstilde beelden van het meer tonen enerzijds de schoonheid ervan en anderzijds de schrikbarende werkelijkheid: kilo’s afval drijven in het vervuilde water en niemand lijkt er wat aan te doen. De drie hoofdpersonen maken uiteindelijk hun eigen keuzes ten aanzien van hun toekomst, al dan niet beïnvloed door de dreigende politieke situatie. Een integer en warm debuut, dat er in slaagt diverse thema’s op genuanceerde wijze met elkaar te verbinden. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven