IFFR 2009

DEEL 1 | DEEL 2 | DEEL 3 | DEEL 4 | DEEL 5 | DEEL 6 | DEEL 7 | DEEL 8 | DEEL 9 | Interview Kyung-mook Kim

Inhoud: April Showers | Boogie | Il divo | Élève libre | Je ne suis pas morte | Je veux voir | Perpetuum mobile | Pomegranates and Myrrh | Schattenwelt | The Ferrari Dino Girl

Oninteressante zoektocht
April Showers (Águas mil)
Ivo M. Ferreira • Portugal, 2009

April Showers is een film die poogt om de revolutie in Portugal kritisch te behandelen. Theatermaker Pedro is de zoon van revolutionairen die in hun strijd tegen de dictatuur genoodzaakt waren geweld te gebruiken. Na een ontdekking over het verleden van zijn ouders probeert Pedro te achterhalen wat zij hebben gedaan en of ze daadwerkelijk een persoon hebben geëxecuteerd voor hun idealen. Deels wordt dit thema ook verwerkt in een toneelstuk dat Pedro aan het repeteren is, en dat lijkt op een Portugese versie van Albert Camus’ Les justes. April Showers is een oprechte film en duidelijk ontstaan vanuit de noodzaak om nieuwe generaties terug te laten kijken op het traumatische en gewelddadige verleden van hun land.

Helaas is de film saai, en rommelig in zijn uitwerking van Pedro’s zoektocht naar de oude kameraden van zijn ouders. Het camerawerk is netjes en probeert af en toe poëtisch te zijn, maar dit past niet bij de thematiek van de film. Dat een verleden getekend door idealistisch gefundeerd terrorisme interessanter in beeld kan worden gebracht, werd tijdens het IFFR al bewezen door het rauwe en intense Schattenwelt. In vergelijking is April Showers een film waarin de personages niet overtuigen als vrijheidsstrijders en waar de last van een schuldig geweten bij de kijker als vederlicht overkomt. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op het IFFR

Vroege midlifecrisis
Boogie
Radu Muntean • Roemenië , 2008

Boogie opent met een lieflijk portret van een gezin aan het Roemeense strand. Bogdan Ciocazanu en zijn vrouw Smaranda (rijzende ster Anamaria Marinca uit 4 maanden, 3 weken en 2 dagen) lijken met hun lieftallige zoontje een modelgezin te zijn, maar dat beeld kantelt als ze op het strand een aantal jeugdvrienden van Bogdan tegen het lijf lopen. Bogdan besluit een avondje door te zakken met zijn oude makkers, iets dat niet goed valt bij zijn vrouw.

Boogie is een film die een nieuw hoofdstuk in de Roemeense cinema lijkt in te leiden. Regisseur Radu Muntean legt de nadruk niet op het leven onder dictator Ceauçescu, waar veel andere filmmakers dat wel doen, maar op dat na de val van zijn regime. Een leven in een modern Roemenië, dat gepaard gaat met heel andere problemen. In zeer lange, ononderbroken scènes schetst Radu Muntean het leven van een Roemeense dertiger met een vroege midlifecrisis. Bij het weerzien met zijn jeugdvrienden denkt Bogdan terug aan het leven voor de verantwoordelijkheden die het volwassen worden met zich meebrengt. Het is een onderwerp waar veel mensen zich mee kunnen identificeren en de bijzondere, compromisloze filmstijl van de regisseur maakt Boogie ook nog eens tot een visueel interessante film. Daarmee is de zo succesvolle Roemeense cinema opnieuw verrijkt met een geslaagde bijdrage. (Arman Avsaroglu)
Terug naar boven | Deze film op het IFFR

Macht heeft een naam
Il divo
Paolo Sorrentino • Italië , 2008

Alles wat er mis is in Italië wordt dit jaar in twee films samengevat: het rauwe maffia-epos Gomorra draait inmiddels al in de Nederlandse bioscopen en heeft de afgelopen maanden al genoeg aandacht gegenereerd, maar de biopic over zevenvoudig (!) Italiaans president Giulio Andreotti is minstens zo goed én zo belangrijk. In een visueel exuberante stijl probeert Paolo Sorrentino, die eerder met Toni Servilio het fenomenale Le Conseguenze dell’amore maakte, tot de kern van deze machtspoliticus pur sang door te dringen. Met een flitsende montage, scènes waarin alle belangrijke liquidaties in de Italiaanse politiek van de afgelopen 40 jaar langskomen, en een ijzersterke soundtrack, kom je ogen en oren tekort. Door in sneltreinvaart tientallen personages te introduceren die ogenblikkelijk daarna weer verdwijnen, maakt Sorrentino het de kijker niet eenvoudig. Hoewel enige voorkennis van de Italiaanse politiek geen kwaad kan, zijn de tientallen incidenten en personages uit Il divo niet allemaal even belangrijk. Sorrentino gebruikt het vooral als een middel om aan te tonen hoe groot de invloed van Andreotti in de door en door corrupte Italiaanse politiek geweest is.

Boven alles is Il divo de film van Toni Servilio. Servilio, misschien wel de beste Europese acteur van dit moment, vindt precies de juiste balans tussen imitatie en karikatuur en weerstaat de verleiding Andreotti op te groteske wijze gestalte te geven. Hij blijft vrijwel de gehele film ongrijpbaar, voortdurend fluisterend en zich behoedzaam voortbewegend. Slechts een moment valt Servilio uit zijn rol, als hij in een ijzingwekkende monoloog uitbarst waarin alle onderhuidse spanningen van zijn personage naar de oppervlakte komen. Als Il divo iets bewijst, is het dat macht een naam heeft: Giulio Andreotti. (Arman Avsaroglu)
Terug naar boven | Deze film op het IFFR

Morele vraagstukken
Élève libre
Joachim Lafosse • België/Frankrijk , 2008

Waar ligt de grens tussen vrijwilligheid en dwang? Het is de belangrijkste morele vraag die wordt opgeworpen in het prikkelende Elève libre van Belgisch regisseur Joachim Lafosse (Nue propriété). Lafosse volgt in Élève libre de tiener Jonas, die probeert door te breken als professioneel tennisspeler. Als hij door zijn vele trainingen weer eens zakt voor zijn examens wordt hij door zijn school geadviseerd een lager opleidingsniveau te proberen. Jonas heeft daar niet zo’n zin in en probeert of hij door middel van een staatsexamen drie jaar studie in kan halen. Een vriend van zijn moeder, waar Jonas veel tijd doorbrengt sinds de scheiding van zijn ouders, besluit hem gratis privélessen te geven.

Élève libre is ongemakkelijke cinema. De (veel oudere) vrienden van Jonas lijken eerst nog onschuldige vragen te stellen over de eerste keer dat Jonas met zijn vriendinnetje naar bed is geweest, maar de vragen worden steeds persoonlijker en intiemer. Uiteindelijk bieden de vrienden zelfs aan Jonas te leren hoe hij zijn seksleven kan verbeteren. Het feit dat Jonas hier niet tegen lijkt te protesteren daagt de kijker uit een mening te vormen over de betekenis van goed en kwaad, en de mate van verantwoordelijkheid die je van een onzekere tiener mag verwachten. Dit soort morele vraagstukken zie je zelden zo expliciet terug in films, en regisseur Lafosse is te prijzen voor zijn poging dit bespreekbaar te maken. (Arman Avsaroglu)
Terug naar boven | Deze film op het IFFR

Geen tekort aan ambitie
Je ne suis pas morte
Jean-Charles Fitoussi • Frankrijk, 2008

Jean-Charles Fitoussi toont met Je ne suis pas morte dat hij zich wil scharen bij de Franse auteurcineasten Godard en Carax (die ook een verrassende gastrol vervult). De film behandelt in meer dan drie uur een haast mythologische zoektocht naar de betekenis van liefde. In zijn literaire en filmische verwijzingen, zorgvuldig opgebouwde shots en Gallische knipogen naar het existentialisme en de hogere kunsten heeft de film genoeg redenen om pretentieus over te komen. Gedichten worden probleemloos geciteerd, minimale meesterfilmer Jean Marie Straub speelt een gastrol als een dichtende zwerver en stukken van Schubert en Mozart worden vaak in hun complete lengte ten gehore gebracht.

De film zorgde tijdens de vertoning voor een geleidelijke leegloop van de zaal. Het is misschien niet gek dat mensen geen geduld meer hebben voor een regisseur die ongegeneerd zoveel probeert te doen en daarmee lijkt op een eigentijdse Godard. Maar Fitoussi weet irritante en pretentieuze momenten opmerkelijk genoeg ook te compenseren door prachtige segmenten, zoals een deel dat in een realistische stijl is gefilmd en vertelt over een man die zijn liefdesverdriet niet kan verwerken. De prachtige shots en overgangen zijn ook imponerend in hun speelsheid en drang om te experimenteren. Fitoussi kan zeker niet worden beschuldigd van een gebrek aan ambitie. In vergelijking met de andere arthousefilms die tijdens het festival te zien waren en die vooral opvielen door statisch camerawerk, een drang om te vervreemden en een voorkeur voor narratieve leegte, is Frissou’s film te prijzen als een cinematografische tocht die toont dat alles nog mogelijk is op het witte doek. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op het IFFR

Figuren in een landschap
Je veux voir
Joana Hadjithomas & Khalil Joreige • Libanon/Frankrijk, 2008

Je veux voir kan misschien het beste geclassificeerd worden als een roadmovie in de zelfreflecterende stijl van Abbas Kiarostami. In de film speelt Catherine Deneuve zichzelf, terwijl zij in Libanon besluit om het land in te trekken om te zien wat de oorlog voor sporen heeft achtergelaten. Haar gids is acteur Rabih Mroue en de film volgt hen in hun tocht door het Libanese landschap dat getekend is door jarenlange conflicten, maar daarnaast ook een onverschillige en tijdloze schoonheid heeft. De film heeft een langzaam tempo, maar wordt gaandeweg een effectief experiment in inbeeldingsvermogen. De film speelt met fictie en werkelijkheid door Deneuve te presenteren als haarzelf en de persoon waarmee de kijker zich direct identificeert.

Daarbij zijn de filmmakers zich ook bewust van de kloof die bestaat tussen getoonde beelden en het voorstellingsvermogen van de kijker. De film heeft hypnotische shots van het landschap die worden aangevuld door een dromerige shoegaze-soundtrack. In monologen wordt op een associatieve wijze beschreven wat er in het land gebeurd is. De film presenteert geen historische feiten en schetst ook niet de context van het conflict. Daarmee is Je veux voir een bescheiden meditatie over de recente gebeurtenissen in Libanon door de ogen van een buitenstaander en die door zijn ongebruikelijke stijl de kijker weet te raken. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op het IFFR

Saaie Litouwers
Perpetuum mobile
Valdas Navasaitis • Litouwen/Frankrijk, 2008

Er is niets opmerkelijks aan Valdas Navasaitis’ Perpetuum mobile en de regisseur lijkt zijn best te doen om de interesse van de kijker zo min mogelijk op te wekken. De film is geschoten als een tv-film en pretendeert een beeld te geven van de lotgevallen van een groep vrienden in een vage midlifecrisis. Perpetuum Mobile richt zich op scharrelaar Ron, die wat vage klusjes doet voor zijn vriend en kroegbaas Adi. Hij ontmoet de mooie Dina en al snel is er sprake van wederzijdse aantrekkingskracht. De film handelt de relaties tussen de personages rommelig af, zonder enige vorm van overtuiging of motivatie. Zaken gebeuren maar leveren geen spanning of ontwikkeling op. Met enige fantasie zou dit als de boodschap van de film gezien kunnen worden, maar Navasaitis weet hiervan geen boeiende cinema te maken. Zijn stijl is te conventioneel om op te vallen en daarnaast weten de personages je niet te raken met hun spel. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op het IFFR

Israël deed het beter
Pomegranates and Myrrh (Al mor wa al rumman)
Najwa Najjar • Palestina/Frankrijk/Duitsland/Groot-Brittannië, 2008

Hiam Abbass is een fantastische actrice, dat vooropgesteld. Het wordt alleen steeds duidelijker dat in elke Amerikaanse film waarin iemand met een Arabisch uiterlijk vereist is, al snel naar Abbass wordt gewezen. Daar komt bij dat Abbass ook in de Franse, Israëlische én Palestijnse cinema wel erg vaak opduikt. Het gevolg is dat enkele van haar films aan een voorspelbare herkenbaarheid lijden, iets dat bij uitstek duidelijk wordt in Pomegranates and Myrrh.

De film van regisseur Najwa Najjar, grotendeels gefilmd in (de omgeving van) Ramallah, draait om een pasgetrouwd koppel dat ruw uit elkaar wordt gehaald na een Israëlische inval. Als Zaïd zich verzet tegen de confisquatie van zijn grond wordt hij gearresteerd. Kamar wordt aan haar lot overgelaten en vindt steun bij de barvrouw van het plaatselijke café en haar dansleraar Kais. Het verhaal van Pomegranates and Myrrh lijkt op dat Lemon Tree, waarin Hiam Abbass ook een hoofdrol had. Regisseur Eran Riklis, opvallenderwijs een Israëlier, slaagde er met die film — en met het vergelijkbare The Syrian Bride — beter in om het Palestijnse leed te verbeelden dan Najjar hier doet. Haar verhaal mist scherpte en originaliteit en verzandt daarmee in een goed bedoelde, maar ook degelijke en voorspelbare film. (Arman Avsaroglu)
Terug naar boven | Deze film op het IFFR

Beklemmende wraakspiraal
Schattenwelt
Connie Walther • Duitsland, 2008

Schattenwelt is gefilmd in rauwe grijstinten en volgt de RAF-terrorist Widmer, die net is vrijgekomen na een lange gevangenisstraf. Hij probeert zijn leven weer op orde te krijgen en wordt in de gaten gehouden door zijn emotioneel instabiele buurvrouw Valerie (intens vertolkt door Franziska Petri). De film focust daarnaast op de advocaat van de terrorist en een jonge architect, die op het eerste gezicht geen connectie lijkt te hebben met de andere personages. Gaandeweg wordt duidelijk dat de andere personages Widmer willen confronteren met de gevolgen van zijn gewelddadige daden.

Schattenwelt weet een goed beeld te geven van mensen die door herinneringen en trauma’s in een schemergebied zijn terecht gekomen waar zij zich niet meer kunnen schikken naar het alledaagse bestaan. Actrice Franziska Petri is daarbij vooral sterk en geloofwaardig in haar agressieve wispelturigheid. De film maakt ook perfect gebruik van het psychedelische nummer ‘Spoon‘ om de verwarring van de personages aan te geven. De film is in zijn rauwe en onopgesmukte intensiteit vergelijkbaar met Matthias Glasners Der freie Wille en Fatih Akins Gegen die Wand. Schattenwelt toont daarnaast aan dat de nieuwe golf van eigentijdse Duitse cinema er niet voor schroomt om confronterende films te maken. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op het IFFR

Ambigue nostalgie
The Ferrari Dino Girl (Holka Ferrari Dino)
Jan Nĕmec • Tsjechië, 2008

Jan Nĕmec was een van de jonge honden van de Tsjechische new wave en is vooral bekend geworden door zijn films Diamonds of the Night (1964) en The Party and the Guest (1966). The Ferrari Dino Girl is een zeer persoonlijke terugblik op de Russische inval in 1968 en het einde van de Praagse lente. De film bestaat uit een reconstructie die is voorzien van een voice-over waarin  Nĕmecs perspectief op de gebeurtenissen weergegeven wordt. Hij besloot tijdens de inval om met zijn camera de straat op te gaan. De film gaat daarnaast gedetailleerd in op zijn poging om met het geschoten materiaal de grens over te vluchten. Een Italiaanse diplomaat en een mooi meisje begeleiden hem tijdens zijn tocht naar Oostenrijk, en het meisje is voor Nĕmec de belichaming van de vernieuwende tijdgeest die door de inval van de Russen ten einde zou komen.

In de film maakt Nĕmec ook gebruik van de filmbeelden die hij in 1968 schoot en deze vormen een sterk contrast met de gereconstrueerde beelden. The Ferrari Dino Girl is bovenal een bescheiden terugblik op een dramatische gebeurtenis die de geschiedenis van Nĕmecs land getekend heeft. De ironische conclusie van de film toont ook dat de regisseur in staat is om met een relativerende blik naar het verleden te kijken en dit maakt zijn verslag des te sterker. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op het IFFR