Le Passé (The Past)

De openingsscène toont het weerzien van een man en een vrouw op een luchthaven. Dat er emoties spelen, wordt subtiel duidelijk aan de uitdrukkingen op hun gezichten. Verraden hun blikken dat ze iets voor elkaar voelen? Ahmad (Ali Mosaffa) en Marie (Bérénice Bejo, The Artist) hebben inderdaad een verleden met elkaar. Hij is vanuit Iran naar Parijs gekomen om de echtscheidingspapieren te tekenen.

Totdat die papieren getekend zijn, verblijft Ahmad bij Marie, die in een Parijse buitenwijk woont samen met haar twee dochters. In de jaren dat Ahmad en zij uit elkaar zijn, is er veel veranderd. Marie heeft een nieuwe vriend, Samir (Tahar Rahim, Un Prophète), wiens vrouw na een zelfmoordpoging in een coma is beland. Met de komst van Samir en zijn zoontje worden de sporen van Ahmad in Maries woning langzaamaan uitgewist. Letterlijk, doordat de muren en deuren door Samir voorzien worden van een nieuwe verflaag.

Onuitwisbaar verleden

Dat het verleden alom aanwezig en niet uit te wissen is, wordt door Farhadi op een genuanceerde wijze getoond. Zoals een vlek in een jurk die Samirs stomerij er niet uit krijgt- een klein detail dat later een grotere lading en betekenis krijgt. Het verleden leeft echter het meest voort in de personages, die naarmate de film vordert, meer diepgang krijgen. Ieder heeft zijn eigen manier van het ervaren van liefde en het omgaan met verdriet, teleurstellingen en boosheid. Op spanningsvolle wijze brengt Farhadi de geheimen aan het licht.

Farhadi houdt zijn film klein door voornamelijk op één locatie te filmen, de woning van Marie. Als kijker voel je dat de personages weinig bewegingsruimte hebben, waardoor de complexiteit van dingen die in het verleden gebeurd zijn extra zeggingskracht krijgt. Le Passé oogt als een toneelstuk, waar alle aandacht uitgaat naar het spel van de acteurs. In ‘The making of’ van de dvd leggen de acteurs uit dat zij veel om de karakters heen moesten improviseren. Farhadi vroeg hen een verleden te creëren van hun personage, om zo beter op te kunnen gaan in hun rol. Zo moesten Bejo en Mosaffa spelen hoe zij hun relatie uitmaakten, een scène die niet voorkomt in de film.

Opgaan in complexe familiegeschiedenis

Deze keuze blijkt effectief, want als kijker heb je het gevoel dat de personages inderdaad een verleden met elkaar hebben. Zo word je deelgenoot van hun intieme, pijnlijke maar ook liefdevolle ervaringen. Op uiterst beheerste en gelaagde wijze legt Farhadi de ervaringen en gebeurtenissen bloot, wat maakt dat je langzaamaan meegezogen wordt in een complexe familiegeschiedenis. De regisseur geeft overigens geen sluitende antwoorden, er blijft nog genoeg in het ongewisse, zoals ook in het echte leven.

‘The Making of’ van de dvd is een mooie extra. Het laat zien hoe precies de regisseur, die trouwens ook decorbouwer is, te werk gaat. Zo is de woning van Marie nagebouwd en werd er uiteindelijk gekozen voor een nieuwe visuele aanpak: in plaats van handheld, draaide de camera vanaf het statief, om de personages op een rustige manier te volgen. Het Parijs in Le Passé is geen toeristische attractie, de stad is nauwelijks herkenbaar. Een stad waar anonieme zielen dolen en ieder zijn eigen, verborgen geschiedenis heeft.