Boekpresentatie Alain de Botton: wereldprimeur in De Nieuwe Liefde

Religie voor atheïsten, het nieuwste boek van filosoof Alain de Botton, werd hier voor het eerst verkocht, terwijl de Engelstalige versie pas begin 2012 zal verschijnen. De Botton zelf was aanwezig en sprak.

Terwijl kerkgebouw De Liefde er verlaten bij ligt aan de De Costakade, verdringen de mensen zich een eindje verderop voor de deuren van debatcentrum en theater De Nieuwe Liefde. ‘This is it, this is the secular church!’, schijnt Alain de Botton uit te hebben geroepen toen hij De Nieuwe Liefde binnenstapte. Als hij had geweten van het contrast tussen de lege Liefde en de volgestroomde Nieuwe Liefde dan had hem dat zeker nog meer deugd gedaan. De missie van zijn jongste boek, Religie voor atheïsten, is immers om een seculier alternatief te bieden voor al het goede wat religie te bieden heeft.

Nederlands eerst
Om het boek stevig neer te zetten in de Nederlandse markt heeft uitgeverij Atlas een slimme regeling getroffen: Religie voor atheïsten verschijnt nu al in Nederlandstalige versie, terwijl de Engelstalige versie pas in 2012 uit zal komen. Zo wordt voorkomen dat De Botton-liefhebbers, van wie de meesten het Engels goed machtig zijn, alleen de variant in de originele taal kopen.

Hierdoor ontstond de vreemde situatie waarin de filosoof, die in London woont en werkt, een Engelse lezing kwam geven over een boek dat in zijn eigen taal (nog) niet bestaat. Hij werd hierbij ondersteund door Stine Jensen, in haar vermogen filosofie praktisch en populair te maken misschien wel ‘de Nederlandse, vrouwelijke Alain de Botton.’

‘We are desperate and we need help’
Niet alleen gingen bij deze boekpresentatie de allereerste exemplaren van Religie voor atheïsten over de toonbank, het was ook de allereerste keer dat De Botton in het openbaar over het boek sprak. Hij verexcuseerde zich bij voorbaat voor het feit dat zo’n eerste keer wat rommeliger verloopt dan een uitgekauwde lezing: ‘This will be anything but smooth’.

Gladjes of niet, De Botton – qua uiterlijk allesbehalve een charmante verschijning, met zijn monnikskapsel en slobberige trui – wist het publiek als een volleerde redenaar te boeien en vermaken. In vloeiende formuleringen, zij het soms wat te zeer in sneltreinvaart, schetste hij de grote lijnen van zijn boek, met veel aandacht voor amusante passages.

Zijn centrale stelling is dat religie gelijk heeft in het uitgangspunt dat mensen een leidraad nodig hebben. Mensen zijn als kinderen, aldus De Botton, ze zijn wanhopig en hebben hard hulp nodig om hun leven richting te geven. Gelijk wordt die drukkende boodschap met een grapje verlicht: ‘Some people believe they don’t need guidance. They are very stupid, nobody likes them, they are mostly Americans.’

Spiritual shopping
Om oplossingen te vinden voor de leegte die mensen zonder religie ervaren, zoekt De Botton in zijn boek juist naar de functionele aspecten van enkele religies: het christendom, het jodendom en het boeddhisme. Hij gaf ruiterlijk toe dat hij doet aan spiritual shopping: de troost van een Mariabeeld hier en de gerichte aandacht van een boeddhistische meditatieoefening daar. Zelf gaf hij aan niet in te zien wat er mis is met zo’n selectieve benadering, maar het aanwezige publiek liet haar twijfels duidelijk merken zodra zij de kans kreeg vragen te stellen.

De krachtigste aspecten van een religie als het christendom werden naar voren gebracht: het geloven tegen alle ratio in, het vertrouwen in een opperwezen, het overkoepelende verhaal. Al die elementen wijst De Botton af: ‘It’s about what touches us, not about offering a new doctrine.’ En: ‘I’m just making suggestions.’

Impotentie
Nu hadden we misschien ook geen van allen echt verwacht in een debatcentrum een Nieuwe Waarheid te horen te krijgen, maar toch leek er na de lezing een gevoel van lichte teleurstelling te heersen. De filosoof had ons een half uur geleden nog kinderen genoemd, die richtlijnen nodig hebben.

Slechts een paar minuten terug zei hij tegen Stine Jensen dat wat hem aanspoorde dit boek te schrijven zijn ‘sense of impotence as a writer’ was, dat hij het gevoel had dat al die goede ideeën van filosofen en literatoren steeds maar geen invloed hebben op de wereld. En nu bleek dat dit nieuwe, uit impotentie geboren boek, even machteloos zou staan. Het geeft slechts suggesties. ‘Nou ja,’ zullen de mensen hebben gedacht, ‘ik was tenminste bij een wereldprimeur’.

Lees hier de eerste hoofdstukken uit Religie voor atheïsten.

Lees ook de recensie van Religie voor atheïsten.