Emotionele Don Carlos in een kale kantoortuin

Don Carlos loopt jankend rond. Hij is verliefd op Elisabeth, de nieuwe vrouw van zijn vader, koning Philips (Voor de goede orde: deze Philips II is de heerser tegen wie Willem van Oranje rebelleerde.) Carlos was zelf verloofd met Elisabeth, maar zijn vader is met haar getrouwd omdat dat politiek handiger was. Voor Carlos’ liefdesverdriet is geen ruimte, hij kan zijn verhaal niet kwijt.

Keurslijf

Gezellig is het niet aan het hof. Het paleis is een kaalgeslagen kantoortuin, met systeemplafond, TL-licht en chromen stoeltjes. De muren hebben oren, onderonsjes worden meteen verlinkt. Iedereen is gevangen in een keurslijf van hofregels en etiquette. Hovelingen lopen rond in lange doodgraverjassen, vrouwen in sobere galajurken. Dit is geen plek voor emotionaliteit, of voor liefdesverdriet. Er is zelfs nauwelijks ruimte voor de hechte vriendschap tussen de jonge Carlos en Posa. Carlos (Fedja van Huêt) is onbezonnen, kinderlijk, impulsief. Hij maakt in zijn emotionaliteit scherven die de verstandige, rustige Posa (Jacob Derwig) voor hem opveegt.

Sluw

Posa heeft een lange reis gemaakt door het Spaanse rijk. Hij heeft de protestante opstandelingen in de Nederlanden gehoord, die proberen zich onder de katholieke Philips uit te vechten. Daardoor is de rationele Posa met heel andere dingen bezig dan de emotionele Carlos. Toch probeert Posa zijn oude maat te helpen. Hij bezorgt liefdesboodschappen aan de nieuwe koningin. Tegelijkertijd bewerkt hij de oude koning. Zo probeert de sluwe, idealistische Posa twee vliegen in een klap te slaan. Maar zijn plan mislukt, de club van intriganten rond de koning luist hem erin.

Gekunsteld

Deze Don Carlos doet denken aan de Hamlet die regisseur Theu Boermans in 1997 bij de Trust ensceneerde, met een klassiek hof dat is verplaatst naar een moderne staat. Ook toen overheerste het conflict tussen de oude en de nieuwe generatie. Belangrijk verschil is echter dat Don Carlos geen Hamlet is, en Schiller geen Shakespeare. Daartoe mist Schiller de lichtvoetigheid, de humor en de directe herkenbaarheid. Schiller is meer van de lange lappen tekst, vaak ouderwets en gekunsteld. Resultaat is drieëneenhalf uur praattoneel, en dan is dit nog een zwaar gesnoeide versie van het ellenlange origineel.

Vonken

Toch is dit een intrigerende voorstelling. Een geniale Hans Croiset brengt de oude koning Philips soepel en naturel, heen en weer schietend van autoritair naar kwetsbaar. En van de dialogen tussen de ijzersterke jonge honden Fedja van Huêt en Jacob Derwig springen de vonken af. Tel daarbij op dat Boermans vanaf de zijlijn de Nederlanders influistert te rebelleren tegen de manco’s van de Europese Unie, en de lange zit die deze voorstelling is, is toch de moeite waard.

Don Carlos is dit seizoen te zien tot en met 18 december 2005.
Kijk hier voor een actuele speellijst.