Spanning en gekoer met TG Sonja

Jessica Zeylmaker, Bas Sligting en Martijn van der Veen in een intrigerend spel van stem en beeld. Want hoewel Kunstenaars in Oorlog aangekondigd staat als een hoorspel, is het zeer zeker ook een plezier om naar te kijken.

We zijn on air. Tenminste, dat staat op het rood verlichte bordje dat zich aan de zijkant van het toneel bevindt. De acteurs zitten aan tafel, twee mannen en in hun midden een vrouw. Aan de kop van de tafel zit componist en geluidskunstenaar Ben Lammers, die het hoorspel live van muziek en geluidseffecten voorziet. Het toneelbeeld doet denken aan een ouderwetse radiostudio, inclusief radio en ouderwetse microfoons. Op de lange tafel waaraan de acteurs zitten staan attributen: schoenen, een klein deurtje, glazen en een bel. Voor sommige scènes worden er nog extra attributen uit de kist gehaald. De enscenering is bescheiden, maar effectief.

Met de schoenen op tafel

© Saris & den Engelsman

De acteurs spreken met de tekst in de hand, desalniettemin gaan ze wel degelijk op in hun spel. Zo weet Bas Sligting met zijn fantastische stem, koketterieën en gekoer, in perfect Duits een overtuigende Johannes Heesters neer te zetten. Die intrigeert zowel in mimiek als in stemgebruik. De spanning tussen hem en Goebbels, vertolkt door Martijn van der Veen, is duidelijk voelbaar. De interrupties van hun gesprek door Jessica Zeylmaker, die in deze scène een fan van Johannes Heesters speelt, werken komisch. De humor waarmee deze scène wordt neergezet versterkt de omstredenheid die de rol van Johannes Heesters gedurende WOII kenmerkt. Hij probeert  Goebbels zowel te vriend als op afstand te houden. Een lastig parket.

Het wisselen van rol lijkt in een handomdraai te gebeuren. Deze metamorfoses zijn intrigerend om te zien, een echt kijkje achter de schermen van een hoorspel. De acteurs zijn perfect op elkaar afgestemd en timen elk geluid precies goed. Het spelplezier spat ervan af. Het merendeel van de geluidseffecten wordt verzorgd door Lammers, maar de acteurs hebben hier zelf ook een hand in. De attributen op tafel worden door hen actief bespeeld.

Goed of fout?

© Saris & den Engelsman

De verschillende rollen die je als kunstenaar ten tijde van oorlog kunt innemen staan centraal in dit vierluik. Waar Heesters zich aanpast aan de Nazi-machthebbers, verzet Gerrit Jan van der Veen zich fel tegen de bezetters. Kortom, de verantwoordelijkheid van de kunstenaar wordt bevraagd, ook door de kunstenaars zelf. Elke kunstenaar bevindt zich in zijn of haar scène op een keerpunt in zijn leven: het moment van confrontatie of waarop een keuze moet worden gemaakt. Als publiek glijd je automatisch in hun schoenen, de vraag wat je zelf zou doen in een dergelijke situatie dringt zich op.