Langzaam verbrokkelt de persoonlijkheid

Twee mensen scharrelen als terloops om elkaar heen. Ze babbelen over alledaagse dingen, ze vallen elkaar half in de rede, hun handelingen zijn routineus. Zoals mensen zijn wanneer ze al decennia lang samenleven. De dagelijkse routine tussen het echtpaar Maarten en Vera in Hersenschimmen wordt pijnlijk doorbroken doordat Maarten meer en meer dingen begint te vergeten.

Kinds

Maarten is zich er wel en niet van bewust dat hij dementeert. Het is een pijnlijk proces, de man wordt letterlijk kinds. Hij moet aangekleed worden, hij poept in zijn broek, hij moet gewassen worden en afgedroogd. En Vera is niet meer de geliefde vrouw, maar ze is zorgzaam en moedert, of ze dat nou wel of niet zelf wenst.

Niets ontsnapt aan de teloorgang, zelfs de hond vormt een groeiend probleem, omdat Maarten hem tijdens het uitlaten in zijn vergeetachtigheid aldoor kwijtraakt. De vrouw (Katelijne Damen) geneert zich over Maartens verval, tegenover de simpele klusjesman, tegenover de verstrooide huisarts. Zelf wordt ze er doodongelukkig van, ze vindt het vreselijk zich te moeten neerleggen bij de aftakeling van haar man.

Boek

Hersenschimmen is gebaseerd op het succesvolle boek van J.Bernlef uit 1984. Bij het RO Theater zijn de teksten verwerkt tot naturel klinkende gesprekken. Niet zwaar aangezet maar alledaags en daarom zo schrijnend, omdat zelfs dat gewone niet kan worden behouden. Een en ander wordt omlijst door een fraai, strak houten decor van de hand van Marc Warning, met als achtergrond grote projecties van steeds vager wordende beelden. Wat begint als een sneeuwoverdekt landschap, eindigt in aan- en uitflitsende lichtvlekken. Het uiteen vallen van het toneelbeeld gaat gelijk op met het verbrokkelen van Maartens geest.

Aderlating

Voor het Ro Theater vormt de voorstelling het afscheid van zowel acteur Joop Keesmaat, als dat van de Belgische regisseur en artistiek leider Guy Cassiers. Hij gaat weer regisseren in Vlaanderen. Wat een aderlating is dat vertrek voor het RO Theater, is de gedachte die zich aldoor opdringt tijdens het kijken naar Hersenschimmen. Het vertrek van de sterke Keesmaat, maar vooral dat van Cassiers. Wat een verlies voor Nederland, dat de maker van dit alles weggaat, en ons achterlaat zonder zijn bewerkingen van boeken zoals Anna Karenina en de Proust-cyclus. Cassiers verdwijnt, zoals de geest van de dementerende Maarten.

Hersenschimmen is nog te zien t/m 3 juni 2006. Voor een actuele speellijst, kijk op de site van het RO Theater. Hersenschimmen is geselecteerd als Topstuk: De vier ‘beste voorstellingen’ van het Nederlandse theater zijn vier dagen achtereen te zien in de tien grootste schouwburgen van het land onder de titel Topstukken. Naast Hersenschimmen van het RO theater – dat nog te zien is – waren dat Wachten op Godot (het Nationaal Toneel), Kruistochten (Toneelgroep Amsterdam) en Tirannie van de Tijd (het Zuidelijk Toneel). Bij de voorstellingen wordt een uitgebreid randprogramma aangeboden. Topstukken is een samenwerkingsverband tussen de schouwburgen van Amsterdam, Utrecht, Eindhoven, Arnhem, Groningen, Leeuwarden, Den Haag, Breda, Tilburg, Maastricht, Heerlen, Rotterdam en de grote toneelgezelschappen in Nederland. Jaarlijks selecteren zij het beste van wat het Nederlandse theater te bieden heeft. Voor meer informatie over Topstukken zie de speciale site.