Bezonken Rood: beklemmend en beklijvend

Een man zit op een stoel, hij vijlt het eelt van zijn voeten. Het eeltvijlsel bewaart hij zorgvuldig in een tissue. Dan begint hij hortend en stotend te vertellen. Over zijn moeder die helemaal alleen is overleden in het verzorgingstehuis, en over hoe hij het niet kon opbrengen om bij haar crematie aanwezig te zijn. Over zijn lievelingsboek als kind. Over zijn onvermogen tot liefhebben en uiteindelijk over zijn ervaringen als klein jongetje met zijn moeder, grootmoeder en zusje in het jappenkamp. En over zijn angst die zo groot is dat zijn gezicht er vloeibaar van wordt. Geleidelijk aan wordt het de toeschouwers duidelijk met wat voor een man ze hier te maken hebben, en hoe hij door zijn ervaringen is geworden zoals hij nu is. “Niets bestaat dat niet iets anders aanraakt”: met deze zin bevestigt hij steeds opnieuw de oorzakelijkheid van zijn levensloop.

Horizontale jaloezieën

In Bezonken Rood neemt het decor een belangrijke plaats in. De toneelvloer is leeg, maar tegelijkertijd vol. Tegen de achterwand hangen panelen met horizontale jaloezieën die als ze gedraaid worden het rode licht meer of minder fel doorlaten of juist reflecteren. Rechtsvoor hangt een kleiner paneel, met lamellen van matglas. Door het gebruik van de panelen als projectieschermen voor zowel live beeldmateriaal als meer sferische beelden, is het mogelijk om verschillende locaties subtiel in elkaar over te laten lopen. Guy Cassiers bewijst zich – samen met ontwerper Peter Misotten – wederom een meester in het toepassen van nieuwe media in het theater. Geluid en beeld vormen een organisch geheel. Toch miste ik in deze voorstelling de verpletterend eenvoudige, krachtige en poëtische beelden van The woman who walked into doors of de Proust-cyclus een beetje. Is dit gewenning of zijn de grenzen van video in het theater onderhand wel verkend?

Achteloosheid

Acteur Dirk Roofthooft houdt in zijn eentje het publiek gedurende twee uur in zijn greep. Zijn af en toe bijna achteloze spel werkt het ene moment ontregelend, het andere moment beklemmend. De achteloosheid zorgt voor een zekere lichtheid, wat dit zware verhaal zeker nodig heeft. Het is immers niet niets om een zo getormenteerde man zulke verschrikkelijke herinneringen aan honger, mishandeling en dood te zien oprakelen. Maar op de meest indringende momenten verdwijnt die achteloosheid en weet Roofthooft het publiek met zijn beklemmende spel diep te raken.

Toen het boek uitkwam ontstond er een felle discussie over de waarheid van het verhaal. Bezonken Rood werd door sommigen gelezen als een historisch verslag, en niet als een roman die weliswaar autobiografische elementen bevat, maar niet persé de werkelijkheid weergeeft. Voor de makers van het Ro Theater heeft deze vraag naar de waarheid niet gespeeld. Hun Bezonken Rood is een ode aan de vertelkunst, of dat nou in de literatuur, het theater of de film is. Het is een ode die beklijft.

Bezonken Rood is nog in november en december te zien in Nederland en België.