Je kon hem toch niets kwalijk nemen?

Haar opa was een fanatiek NSB-er, haar vader was model leerling van Hilter’s eliteschool. Hij was pas 17 jaar oud toen hij bij de Hitlerjugend zat, hem viel toch niets te verwijten? Woudenberg gaat op zoek naar ‘de schuldige’. Was het misschien de charmante en beroemde schrijver die haar moeders hoofd op hol bracht? Maar die, toen puntje bij paaltje kwam, bij zijn vrouw en twee schattige, ‘over de manege getilde terroristendochtertjes’ bleef. Wat als híj voor haar moeder had gekozen en niet ‘de man die later haar vader werd?’ zegt ze, als ze mijmert over een andere levensloop. Woudenberg vertelt in een monoloog over een verleden dat blijft knagen, over een leven waarin bittere verwijten en zelfbeklag lijken te overheersen.

Grammofoonplaatje spelen

Regisseur en scenarist Gerardjan Rijnders heeft zich laten inspireren door de brieven die Kathenka Woudenberg hem schreef over haar familiegeschiedenis, en is dus deels autobiografisch. Misschien is dat de reden van de persoonlijke en bij vlagen beeldende tekst. Wrang is het als Woudenberg vertelt over haar vader die na de oorlog in de strafkampen ‘grammofoonplaatje moest spelen’: gebukt en met één vinger op de grond rende hij urenlang rondjes. Ontwapenend als ze vertelt over het vroege overlijden van haar moeder: ‘Maar we kunnen mama toch altijd nog bellen?’ zegt de jonge Kathenka in al haar naïviteit tegen haar vader als ze voor het graf staan, ‘Er staat toch een telefoonnummer op de steen?’  

Het geheel speelt zich af in een ijzeren omheining die Woudenberg als een beklemmende gevangenis van drie kanten omringt. De metalen wanden bestaan uit onregelmatige vakjes waar papier gehaast – in propjes, netjes opgerold, of bij wijze van grapje in gevouwen origamivogels – in is gestopt. Het doet denken aan een postkantoor en de vermeende orde die ze probeert aan te brengen in haar leven, en aan de klaagmuur in Jeruzalem met haar verzoeken en gebeden tussen de voegen.

Prachtig maar ook beklemmend

In de tekst worden de personen op geen enkel moment geconcretiseerd. Woudenberg vertelt voortdurend in de derde persoon, waardoor de voorstelling op sommige momenten tot onduidelijkheid leidt. Narciss is een persoonlijk verhaal dat de actrice op een mooie manier deelt met de toeschouwers. Maar door de verbitterde verwijten en het zelfbeklag wordt de sfeer ook beklemmend en snakt het publiek tegen het einde van de voorstelling naar ademruimte, zeker als uiteindelijk de Hitlergroet wordt gebracht.