Veel keus: voor elk wat wils

Deze komedie werd voor het eerst opgevoerd rond 1600, toen Shakespeare zelf op weg was richting de veertig. Volgens de conventies van de destijds populaire ‘pastorale’ (Grieks herdersdicht) laat het stuk tegenstellingen zien tussen oud en jong, lust en romantische liefde, hof en platteland, berekening en zuiverheid. We zouden daar vandaag voor deze uitvoering aan toe kunnen voegen: man en vrouw, waar en onwaar, ‘in’ en ‘out’, kunst en geld, vrijheid en keuze, macht en onmacht – en zo nog voort.
Alles wijst er op dat het stuk vooral geschreven is om te vermaken. De liedjes ter verluchtiging, die voor deze uitvoering opnieuw zijn gekozen en mooi a capella worden gezongen, raken en vermaken nog steeds. De monologen houden inderdaad je aandacht vast. Ze zorgen voor een welkome onderbreking in de drie uur die deze voorstelling duurt.

Genderbending
Rosalind, een jonge vrouw, wordt verbannen door haar oom, de president. Op het platteland komt ze haar vader, de eveneens verbannen ex-president, met zijn gevolg weer tegen. Ook ontmoet ze daar Orlando, op wie ze hevig verliefd is geworden – en hij op haar. Verkleed als man geeft ze Orlando liefdeslessen.
De ster van deze voorstelling is zonder twijfel Hannah Hoekstra. Als Rosalind draagt ze het stuk. Haar spel is sterk en vitaal, haar transformatie van meisje tot jongen tot ‘liefdescoach’ is geloofwaardig en spannend. De aantrekkingskracht tussen de twee hoofdrolspelers, de doortastende Rosalind en de poëtische Orlando (Reinout Scholten van Aschat), blijft in de regie van Theu Boermans mooi overeind en geeft een beeld van hoe een liefde er, ook anno nu, uit zou kunnen zien. Aan het eind, als er maar liefst vier huwelijken worden gesloten, is deze verbintenis de enige waarin je wilt blijven geloven.
Sterk is verder het spel van Jappe Claes als de filosofische Jaques (‘de wereld is een schouwtoneel’) en Antoinette Jelgersma als de nar Touchstone. Deze is hier ook analyticus (’toetssteen’) met een scherp opmerkingsvermogen. Ook de rol van de kunstenaar wordt ter discussie gesteld, net als overigens in de andere voorstellingen van het Nationale Toneel dit seizoen.

Verloren in het woud
Het mooie toneelbeeld van Bernhard Hammer geeft een strak maar flexibel kader met digitale projecties en levend licht. De vele sneeuw roept passende associaties op met ontbering en desoriëntatie. De kostuums van Catherine Cuykens, het kap- en het grimeontwerp geven heldere mannelijke, vrouwelijke en androgyne accenten.

Een meisje in trainingspak en een vrouw met gemillimeterd haar geven een androgyn beeld dat geen drama meer oplevert in onze tijd. Deze beelden zouden wel de vraag kunnen stellen wat een man tot man maakt en een vrouw tot vrouw? Het lijkt van weinig belang in de bonte opeenvolging van scènes. Mannen houden van vrouwen of van mannen, vrouwen eveneens. Of van vrouwen die voor mannen doorgaan.
Het platteland wordt conventioneel geschetst met Twents accent als een plaats van eenvoud waar de schaapjes grazen. Maar is het allemaal wel zo eenvoudig? Asielzoekers hebben een plaats gevonden, in de schaapskooi tiert de wiet. Barre omstandigheden, vlucht en ontheemding zijn niet ver weg en ook hier sijpelt het opportunisme door.

De vele keuzes en contrasten die As you like it aan de orde stelt zijn intrigerend en vermakelijk. Ze worden hier tot een kakofonie van beelden, ‘voor elk wat wils’, waarin het makkelijk verdwalen is. Dat is niet vreemd (‘It’s not unusual’ galmt dan ook het slotlied) en past zelfs mooi bij de ontheemding in het woud dat Shakespeare oorspronkelijk schetste. Maar het veelal uitblijven van echte ontroering of bevrijdend lachen, plus de lange duur van de voorstelling geeft de indruk dat er te veel zijsporen zijn gekozen in de verleidelijke tekst. De uitvoering mist, ondanks het inventieve toneelbeeld en het sterke spel van de hoofdrolspelers, een hart, een trefzeker kader.