Puur absurdistische humor

Cabaretier Hans Teeuwen is bij de meeste mensen wel bekend. Pieter Bouwman is meer een man van achter de schermen: hij heeft veel ervaring als cabaretregisseur en is één van de makers van de wekelijkse radiosoap Radio Bergeijk. Gummbah kennen we als cartoonist, absurdist en schilder. Op het podium is hij vooral zichzelf: een wat klungelig en stijf mannetje, dat af en toe uit de hoek komt met fantastische oneliners als: “Een sinaasappel is een slecht fallussymbool” en “Een walvis is geen Elvis, ook al is hij nog zo dik”. Pieter Bouwman is aan Hans Teeuwen gewaagd en nuanceert diens gekte en hysterie enigszins, waardoor de scènes, ondanks all absurditeit en drukte, nog enigszins te volgen zijn. Deze drie halen duidelijk het beste uit elkaar.

Theater

De vele sketches op de dvd Poelmo zitten boordevol vreemde typetjes met irritante stemmetjes, leuke liedjes en vooral heel veel absurde en soms grove humor. Teeuwen, Gummbah en Bouwman maken weinig tot geen gebruik van rekwisieten en er is geen decor. De drie mannen zijn sober in pak gestoken met allen een verschillende kleur T-shirt. Het gaat hier puur om de teksten en met name bij Teeuwen ook om zijn vreemde mimiek – wat Teeuwens spel betreft is het soms meer theater dan cabaret.

Backstage

De blikken achter de schermen – die op televisie door de sketches heen waren gemonteerd – staan nu bij elkaar als een van de extra’s van de dvd. Deze zogenaamde (maar waarschijnlijk in scène gezette) reality-scenes vormden de rode draad in de serie, nu zijn ze als achterafje minder overtuigend. De sfeer voor en na de optredens is naar: de acteurs troeven elkaar af en vertonen vervelend divagedrag. Als grappige act voegt het weinig toe aan het materiaal uit de voorstellingen. Of zou dit wel echt zijn, en bedoeld zijn om te laten zien dat de drie mannen niet pas beginnen te acteren als het rode lampje gaat branden?

Het waarom

Het andere deel van de extra’s heet Beweegredenen. Hierin vertellen de drie mannen wat ze van Poelmo vinden en wat ze er mee willen bereiken. Ook dit onderdeel lijkt weer verzonnen en doordacht. Jammer, want een echt persoonlijke anekdote zou juist veel kunnen toevoegen aan deze kakofonie van gekheid – die toch duidelijk met hele menselijke redenen is opgezet. De drie laten immers met Poelmo zien wat ze écht willen doen in het theater: een soort humor brengen die niet de grote massa aanspreekt. Die eerlijkheid hadden ze best kunnen doortrekken.

Lef

De toon van de voorstellingen is vaak erg sarcastisch en ironisch, en vaak is het zo bizar dat je niet weet waar het over gaat. Ook al treedt Gummbah het minst op de voorgrond, je merkt wel dat veel materiaal van zijn absurdistische hand komt. De VPRO heeft veel lef gehad om dit uit te zenden – ik denk niet dat het een kijkcijferkanon was. Maar Poelmo is bij vlagen grappig en verrassend, en de drie cabaretiers weten hun opmerkingen perfect te timen en zijn altijd goed op elkaar ingespeeld. Het leukste om te zien is hoe de mannen elkaar proberen te imponeren, en om te ervaren hoe hard ze werken. Het is allemaal heel puur, zonder opsmuk. Ze spelen in de eerste plaats echt met elkaar en voor elkaar. Het publiek vermaken lijkt bijzaak. Er is dan ook geen contact met het publiek, en soms zijn de onderlinge grapjes niet te volgen.

Harder kunnen lachen

Met Poelmo lijken Teeuwen, Gummbah en Bouwman tot het uiterste te gaan: als je je volledig aan hun gekte kunt overgeven vind je het prachtig, als je er minder door geraakt wordt, vind je er gelijk niets aan. Een middenpositie is lastig. Poelmo is leuk als je van gortdroge, bizarre humor houdt en als de combinatie van drie absurdisten en cynici als Teeuwen, Gummbah en Bouwman je aantrekt. Persoonlijk ben ik het eens met wat Gummbah zegt in een interview: “Het publiek had harder kunnen lachen”. Maar ja het publiek, dat lijkt niet de belangrijkste beweegreden te zijn geweest…