De oorlog is nog niet voorbij
De Roovers brengen All my sons, het eerste toneelstuk van de in 2005 overleden Amerikaanse schrijver Arthur Miller. Situering: het Amerika van vlak na de Tweede Wereldoorlog. Dit analytische drama vraagt wellicht voor het eerst om psychologische inleving van de groep. Dat blijkt een hele uitdaging.
De altijd hardwerkende Joe Keller heeft tijdens de oorlog vliegtuigonderdelen voor het leger geproduceerd. Zijn zoons heeft hij in die ongelukkige tijd het strijdveld op zien gaan. Eén van hen, Larry, is nooit meer teruggekeerd. Keller weet in zijn hart dat zijn zoon niet meer leeft, maar zijn vrouw Kate heeft nog altijd stille hoop. Hun zoon Chris gelooft ook niet meer in de thuiskomst van Larry en wil tot ongenoegen van zijn ouders graag trouwen met de geliefde van zijn broer. Door haar bezoek aan de familie wordt het verleden weer opgerakeld en komt er een aantal leugens voor het voetlicht. Het zwaard van Damocles hangt vanaf dat moment boven de familie. En hij valt.
Strijd
~
De Roovers spelen All my sons op locatie. Een hangar is afgehangen met zwarte doeken, zodat er een traditioneel theaterbeeld in de ruimte overblijft. Bij binnenkomst van het publiek zijn de personages al druk bezig op het podium. Keller maakt hier en daar een praatje en begroet wat mensen uit het publiek. Hij stelt Sara de Bosschere voor, zij zal zo meteen de rol van zijn vrouw Kate vertolken. Tijdens de eerste dialoog vraagt Keller aan het publiek of het beseft dat er in het theater sprake van interactie kan zijn. Daarop roept een toeschouwer dat er wel wat harder gesproken mag worden. Keller stelt voor om even opnieuw te beginnen. Zo geschiedt. Opvallend is dat personages vaak op het toneel zitten als zij eigenlijk afwezig worden verondersteld. Er wordt gesproken over Kate die nog in huis is, maar ondertussen zien we haar aan de zijlijn zitten. Er wordt door de acteurs nog flink in en uit de rol gestapt, maar naarmate het stuk vordert is dit steeds minder het geval.
De buurman van de Kellers schildert ondertussen een transparante, glazen wand wit. De wand staat in de breedte op het toneel en vormt een scheiding tussen de tuin en het huis. Een projectie van bloemen en later bomen wordt langzaam zichtbaar op de witgeschilderde delen. Hoewel het stuk van Miller is gesitueerd in een tuin, staan er in deze tuin een heleboel stoelen voor binnengebruik. Het decor creëert een zichtbare spanning tussen binnen en buiten. Er lijkt grote openheid te bestaan in de buitenlucht, maar binnen ligt een leugen te wachten. De transparante wand die tot muur verwordt, duidt erop dat de familie in een omheinde wereld leeft. Met de buitenwereld hebben de Kellers weinig van doen. Bovendien lijkt de wand te illustreren dat de door de Kellers gesuggereerde transparante situatie helemaal niet zo transparant is. De familie lijkt een vrolijk stel mensen, maar dat is slechts de buitenkant.
Psychologisch spel
~
Al gauw komen we te weten dat Joe Keller iets verzwijgt. Hij lacht de zaken weg wanneer hem iets gevraagd wordt over zijn rol als fabrikant tijdens de oorlog. Heeft hij ooit slecht vliegtuigmateriaal aan het leger geleverd om een deadline te kunnen halen? Dat zou impliciet betekenen dat hij de dood van Amerikaanse soldaten, of wellicht van zijn eigen zoon, op zijn geweten heeft. Eigenlijk wil niemand dit geloven, de familiebanden zouden verstoord worden. De personages spelen een psychologisch spel met elkaar om achter de waarheid te komen, ze krijgen voortdurend de mogelijkheid zich te verantwoorden en doen daarbij een beroep op het vertrouwen van de anderen én van het publiek.
Hoe valt het in en uit de rol stappen te combineren met enige psychologische inleving? De spelers lijken nog te worstelen met deze vraag. Er is gepoogd de inleving steeds verder op te voeren naarmate het stuk vordert, maar dit heeft niet tot gevolg dat de toeschouwer zich beter kan identificeren met de personages. Er zit meer ‘schwung’ in de stukken waarbij de acteur als acteur zichtbaar is en het publiek direct bij de handeling betrokken wordt. Deze manier van spelen had wellicht verder kunnen worden doorgevoerd om het geheel boeiender te maken. Desondanks zit er veel humor in het stuk en verveelt het geen seconde.
De Roovers maakten een eigen vertaling van de tekst van Miller, maar desalniettemin is er erg tekstgetrouw te werk gegaan. Er is geen hedendaagse dramaturgische lezing van de tekst gemaakt, hoewel de link met het heden duidelijk voelbaar is. Het Amerika van vandaag, waar als gevolg van de weidsheid van het land families als de Kellers in complete isolatie kunnen leven, stuurt nog steeds haar ‘zonen’ op pad om het land te verdedigen tegen het kwaad. Met de gevolgen van dien.
All my sons van De Roovers is nog tot en met 4 mei te zien in Nederland en Vlaanderen. Klik hier voor meer informatie.
