Silencer (Cilia Erens)

De maker van deze voorstelling, Cilia Erens, was jarenlang lid van de bijzondere theatergroep Tender. Tender verraste nietsvermoedend publiek op onverwachte tijdstippen en locaties, zodat je tijdens het kopen van een postzegel ineens middenin een voorstelling kon belanden. Erens werkt inmiddels al meer dan tien jaar zelfstandig, en is nu vooral bekend met haar geluidswandelingen. Zo maakte ze bijvoorbeeld in 2001 samen met Justin Bennett Blind Date in Shanghai, een geluidswandeling voor blinden en geblinddoekten. Tijdens dit project kon je het gevoel van een wereldreis ervaren enkel door een koptelefoon op te zetten. Karakteristieke wereldgeluiden, zoals het opgewonden straatrumoer van een Zuidamerikaanse processie en de weidse havengeluiden van Shanghai, werden afgewisseld met het anonieme geroezemoes in een hotellobby.

Maaltijdmuziek

In de voorstelling Silencer speelt de stilte, zoals de titel al doet vermoeden, een belangrijke rol. Vooraf wordt het publiek verzocht niet meer te spreken, en vervolgens neem je plaats in een kleine, intieme ruimte waar een maaltijd wordt geserveerd. Zwijgend zit je aan tafel, zwijgend geef je het brood door en zwijgend wordt er geklonken. Het voelt wat ongemakkelijk, deze stilte tijdens een maaltijd met vreemden. Maar tegelijkertijd word je je scherp bewust van de smaak van het eten, de non-verbale communicatie van je tafelgenoten, het ritme van de lepels tegen het porselein en het gekraak van de pepermolens. Het voelt als zachte muziek, muziek die je meestal helemaal mist tijdens een levendige tafelconversatie.

Samen zwijgen

Na het eten krijg je een koptelefoon op en beweeg je door de ruimte onder het horen van verschillende geluiden. Je herkent situaties waarin veel mensen samen zwijgen, en deze situaties voelen zo levensecht dat je haast onwillekeurig reageert. Van het knerpen van grind en het beieren van klokken krijg je de neiging om plechtig te lopen. Tijdens het gezoem van een Japanse metro suf je wat weg tussen het afroepen van de haltes door, leun je naar voren tijdens het afremmen en je schrik je op van de kuch van een medereiziger heel dichtbij in je rechteroor. De wereld die via je oren binnenkomt roept gevoelens, geuren en reacties van je hele lichaam op.

Beweging

Cilia Erens neemt haar geluiden middels een speciale techniek driedimensionaal op. Door met haar microfoon te bewegen, laat ze het geluid eveneens van plaats veranderen, en klinkt het afwisselend veraf en dichtbij. Dit schept ruimte, een haast tastbare ruimte, en hoewel je tijdens Silencer zelf weinig beweegt, is de illusie van beweging heel levendig. Je sluit tijdens het luisteren als vanzelf je ogen en zo wordt de ervaring nog indringender.

Zorgvuldig

Silencer is geen toegankelijke voorstelling, maar wel een bijzondere. Je moet bereid zijn om het zonder visuele prikkels te stellen, misschien geen eenvoudige opgave als theaterliefhebber in onze visuele cultuur. Maar de zorgvuldigheid, de liefde en het oog voor detail waarmee deze voorstelling werd gemaakt, kunnen je voor een keer verleiden om je ogen te sluiten en je oren wijd open te zetten. Dan ervaar je de rumoerige wereld die elke dag om je is op een heel nieuwe, intense manier en voel je hoeveel de stilte kan vertellen.

Silencer is nog te ervaren op 29 januari 2006 in het Muziekgebouw aan ’t IJ.