Sterrencast maakt dun verhaal meer dan goed

Ithaka is in staat van verval. Het wordt bevolkt door mannen die elkaar verdringen om de hand van Penelope (een glansrol van Juliette Binoche), maar verder niets bijdragen aan het eiland. De zoon van Odysseus (Charlie Plummer) is niet bij machte om hier tegenop te treden. Penelope hoopt en wacht op de terugkeer van Odysseus (geweldig gespeeld door Ralph Fiennes).

Mythologisch verhaal van een held

Regisseur Uberto Pasolini heeft altijd een passie gehad voor het epische verhaal van Homerus over de held Odysseus. Hij ergerde zich er echter aan dat het verhaal van Odysseus’ terugkeer altijd onderbelicht bleef ten opzichte van Odysseus’ andere avonturen. Zijn heldendaden, zijn rol in de Trojaanse Oorlog, de toorn van de goden waardoor hij lang niet kon terugkeren naar huis; al deze verhalen zijn al talloze keren verteld, zowel in woord als in beeld.

Maar juist in deze tijd, waarin er daadwerkelijk mensen terugkeren uit oorlogsgebieden, vindt Pasolini het belangrijk het verhaal van Odysseus’ terugkeer te vertellen. Zoals Pasolini zelf zegt: ‘Het werk van Homerus dwingt ons om de tragedie van de oorlog, van hen die oorlog voeren en van hen die achterblijven, onder ogen te zien op een manier die ongelooflijk en triest relevant aanvoelt.’ (bron: director’s statement persmap) Pasolini heeft er dan ook voor gekozen het verhaal van Odysseus te beperken tot zijn terugkeer en daarbij de magische elementen en mythische wezens achterwege te laten.

Sterrencast met Nederlands tintje

Pasolini heeft gelijk dat dit een belangrijk verhaal is om te vertellen. En hij heeft daarvoor een herkenbare held gevonden in Odysseus. Maar het blijkt lastig om de psychische gevolgen van een oorlog zo in beeld te brengen dat het 116 minuten blijft boeien. Het verhaal zelf kon in een kortere tijdspanne verteld worden, maar Pasolini neemt de tijd om de zielenroerselen waar Odysseus mee worstelt uitgebreid te laten zien. Dit maakt de film bij tijd en wijle saai.

Dat de film toch de moeite waard is, is de verdienste van de cast die Pasolini heeft verzameld en de mooie cinematografie. Binoche en Fiennes spelen, in hun reünie sinds The English Patient (1996), erg sterk. Binoche moet het vooral met blikken doen, en daar weet ze ook het beste van te maken. Fiennes toont een getergd man die zijn vrouw niet onder ogen kan komen, omdat hij dan ook zichzelf onder ogen moet komen.

Een speciale vermelding is er voor ‘onze’ Nederlandse Marwan Kenzari, die een van de aanbidders van Penelope (Antinous) speelt. Hij speelt deze rol bijzonder goed en geloofwaardig. Makkelijk zou zijn om de rol te spelen als onaardige man belust op macht en status, maar hij speelt Antinous als een man die verliefd is en echt het beste wil doen voor moeder en zoon.

Held Odysseus als voorbeeld voor ‘gewone’ mensen

Deze film is een must-see voor iedereen. Niet alleen is het een mooie film met prachtige landschappen (het is gefilmd op het Griekse eiland Corfu) en geweldige acteurs, maar het toont ook de verwoestende effecten van oorlog op de lange termijn. Het is knap van Pasolini dat hij weg is gebleven van de magische elementen en mythische wezens van dit mythische verhaal, en van Odysseus een ‘gewone’ man heeft gemaakt. Een man die worstelt met wat hem is overkomen, zich schaamt en zich vertwijfeld afvraagt of zijn familie nog wel op hem zit te wachten. De film nodigt hiermee uit om over de verwoestende effecten van oorlog na te denken en daar wellicht vaker bij stil te staan.

Vanaf 27 maart 2025 in de bioscopen in Nederland.