Thuismuseum: kijken, kijken, niet lopen

Heijmerink studeerde museologie en startte in 2014 als ondernemer in de cultuursector. In 2016 richtte zij My Daily Shot of Culture op, met als doel jonge cultuurliefhebbers te binden aan musea en andere culturele instellingen. Ook wilde ze met het platform een podium bieden aan jonge kunstenaars. Direct na de sluiting van de musea vanwege corona kwam Heijmerink met een nieuw initiatief: Thuismuseum. Dit initiatief houdt in dat een cultuurvlogger in een uitgestorven museum een rondleiding geeft. Heijmerink gaf de aftrap door ons mee te laten kijken op haar wandeling door de tentoonstelling Jewels! The Glitter of the Russian Court in de Hermitage. In ongeveer zestien minuten laat zij de door haar gekozen hoogtepunten uit de tentoonstelling zien. Ze doet dat in één take om zodoende een ‘echte’ wandeling door het museum zoveel mogelijk na te bootsen. Met dit initiatief wil zij ook de musea ondersteunen door aan de kijker een vrijwillige donatie te vragen in plaats van een kaartje te kopen.

Johan Baptist Lampi I, Portret van Catharina de Grote , 1794. © State Hermitage Museum, St Petersburg

Virtuele rondleiding

Op haar wandeling laat Heijmerink de grote ruimte van de tentoonstelling zien die op een feestelijk verlichte balzaal lijkt. Meer gedetailleerd laat ze prachtige juwelen, rijkversierde japonnen en portretten zien uit de tijd van de High Society aan het Russische hof van Sint-Petersburg. Er komen leuke weetjes aan de orde, zoals de ringen die je kunt openklappen en waarin erotische afbeeldingen blijken verstopt. Ook het verhaaltje over de moedervlekjes is grappig. In die tijd waren ze niet echt, maar konden op allerlei plaatsen in het gezicht worden aangebracht. Bovendien hadden ze een betekenis. Had je er bijvoorbeeld een op je neus dan betekende dat dat je ondeugend was. De moedervlekjes konden in een doosje worden bewaard voor hergebruik!

Ervaring kijker

Als kijker ben je jaloers op Heijmerink. Een heel museum voor jezelf! Toch moet dat ook een heel vreemde ervaring zijn en zeker ook tijdens deze coronacrisis. Heijmerink doet haar rondleiding zeer enthousiasmerend. Ze ziet er prachtig uit, schittert in haar kleding die in stijl is met de omgeving. Ze heeft zich voorbereid, vertelt duidelijk, maakt soms een grapje en blijft zichzelf.

Toch zijn er ook een paar kritische kanttekeningen. Kan een digitale rondleiding een bezoek aan een museum vervangen? Je kunt niet stilstaan bij wat jou interesseert, de bijschriften niet lezen, de sfeer niet proeven, geen vragen stellen, de bijbehorende catalogus niet kopen, enzovoort. Al met al mis je de persoonlijke verdieping. Maar Heijmerink realiseert zich dat terdege. Het is een noodoplossing, een ‘tijdelijke’ oplossing en daarin is zij geslaagd.

Andere initiatieven

Veel musea bieden hun collecties online aan, maar sommige musea zetten net een stapje extra. Museum Boymans van Beuningen biedt bijvoorbeeld online videoreeksen aan om je kennis over kunst bij te spijkeren. Museum Drachten8888 en het Groninger Museum geven doe-het-zelf-opdrachten, en het Van Gogh Museum biedt schoollessen, podcasts en verhalen aan.

De Amsterdamse Anneloes Officier kwam met het idee om zelf een kunstwerk na te maken. Het enige waar je aan moet voldoen, is dat je met drie voorwerpen uit huis een schilderij moet namaken en het dan op Instagram delen. Als je bijvoorbeeld kiest voor het schilderij van Johannes Vermeer, Meisje met de parel, dan moet jouw creatie bijvoorbeeld een kort jasje (placemat) met een pareloorbel (knoflook) en een blauwe hoofddoek (theedoek) laten zien. Het resultaat is soms hilarisch. Verder heeft het account Tussen Kunst & Quarantaine inmiddels al meer dan achtduizend volgers en toont maar weer eens de creativiteit van onze nuchtere Hollanders.

Maar de vraag is en blijft: hoe nu verder? Hoelang gaat het allemaal nog duren? Hebben musea genoeg buffers om overeind te blijven? Natuurlijk bieden sociale media allerlei mogelijkheden, maar er gaat toch niets boven het volgen van je eigen gevoel en interesse tijdens een museumbezoek, om nog maar niet te spreken van echte sociale contacten. Het enige wat we kunnen hopen, is dat alle noodmaatregelen zo spoedig mogelijk kunnen worden opgeheven. Tot die tijd blijven we bedenken hoe we deze periode zo creatief mogelijk kunnen doorkomen. De vloggers van thuismuseum zijn hier een prachtig voorbeeld van.