De vrouw is een vals dier

Voor de liefhebbers van het traditionele vrouwbeeld is de nieuwe productie van Opera Zuid een integere remake van een 19e-eeuwse ‘opéra-comique’. Met een aantal regie-ingrepen en een uitstekend spelend Limburgs Orkest komen het conventionele verhaal en de vlakke karakters redelijk tot leven.

De achtergrond van deze opera is een mislukte liefdesgeschiedenis. ‘Abbé’ Prevost, op jonge leeftijd ingetreden in een klooster, hield het daar niet uit en trok de wereld in. Hij kreeg een beeldschone vriendin die hem bedroog met andere mannen. Daarop schreef hij een boek over zijn ongelukkige affaire, Histoire du chevalier Des Grieux et Manon Lescaut. Jules Massenet (1842 – 1912) gebruikte het als basismateriaal voor zijn opera Manon.

In samenwerking met de auteur en twee andere collega’s kwam in 1884 een libretto tot stand. Manon, een mooi meisje uit de provincie, is op weg naar het klooster. Onderweg wordt ze benaderd door drie mannen: een onbemiddelde graaf, een rijke advocaat en een op seks beluste oplichter. Graaf Des Grieux en Manon worden binnen een paar seconden verliefd op elkaar en gaan er samen vandoor. Ze leiden een armoedig bestaan en daarom kiest Manon toch maar voor de rijke advocaat. Terwijl zij een weelderig leven van feesten en dure aankopen leidt, trekt Des Grieux zich verdrietig terug. Als ze hoort dat de graaf haar probeert te vergeten bezoekt ze hem, vraagt vergiffenis en vervolgens gaan ze weer samen verder. Omdat Manon een afkeer heeft van armoede dwingt ze de graaf te gaan gokken. Dan worden ze gearresteerd op verdenking van oplichting. Manon zal voor straf het land uit worden gezet. De graaf probeert haar vrij te krijgen maar voor het zover is sterft ze.

Bij deze liefdesgeschiedenis schreef Massenet typisch 19e-eeuwse, romantische muziek. De orkestpartijen vormen een pendant van de gebeurtenissen op het toneel. Met een paar lyrische momenten, zoals Manons droevig vaarwel aan hun kale eettafel op de avond van haar vertrek, stijgt de opera hier bovenuit. Manon ging in 1884 in première en had een jaar lang groot succes. De lotgevallen van een beeldschone, lichtzinnige vrouw die voor straf sterft na vele mannen te gronde te hebben gericht, spraken en spreken tot de verbeelding. Maar in tegenstelling tot het romanverhaal, waar gevoelens en overwegingen van de personages kunnen worden uitgediept, blijven de karakters in het libretto vlak en eendimensionaal. Regie en vertolking moeten de zaak tot leven wekken. Hier is Opera Zuid gedeeltelijk in geslaagd.

Regisseur Lotte de Beer verplaatste het verhaal naar de tegenwoordige tijd. Een immigrante uit Oost Europa landt op een vliegveld in het chaotische, corrupte Westen. Niet in staat te kiezen tussen haar verlangen naar liefde en haar hang naar luxe gaat ze ten onder. Op het toneel wordt letterlijk uitgepakt: enorme geschenkverpakkingen met glimmende strikken bevatten het trieste decor van de realiteit. Ontdaan van de patserige buitenkant komen een versleten camper en een uitzetcentrum voor illegalen te voorschijn. Kim Savelsbergh als Manon zet alles in om het contrast tussen schijn en werkelijkheid over te brengen. Ze is geloofwaardig als verliefde outsider en triomfantelijk in haar narcistische geldroes. Savelsbergh haalt bovendien met gemak de hoge coloraturen, waar het Franse publiek indertijd verzot op was. Rafael Vazquez Sanchis lijkt te worstelen met zijn partij van graaf Des Grieux, terwijl de ervaren Marco Bakker een mooie oude vader Des Grieux neerzet. Richard Morrison valt op als neef Lescaut met zijn warme, dragende bariton. Een eervolle vermelding verdienen de in kekke pakjes gestoken playmates van oplichter Guillet, de dames Pousette, Javotte en Rosette. De jonge sopranen Saskia Voorbach, Marjolein Bonnema en Anne Titulaer verrassen met een paar puntgave terzetten op stilettohakken.

Er zijn nog tien voorstellingen, de speellijst is te vinden op www.operazuid.nl