Grote makers van kleine filmpjes

Opvallend is dat videoregisseur niet de eerste beroepskeuze was van deze mannen. Romanek was een filmschoolstudent, Corbijn en Sednaoui zijn in de eerste instantie fotografen, Gondry was muzikant, Cunningham een specialeffects technicus en Jonze een skateboarder. Omdat ze zulke verschillende achtergronden hebben, benaderen ze het medium ook op uiteenlopende manieren, wat geleid heeft tot een aantal intrigerende kunstwerken. De regisseurs kozen zelf de video’s en waren actief betrokken bij het tot stand komen van de dvd’s. Hoe onvolmaakt sommige clips ook zijn, de fouten zijn persoonlijk en eigen en daarom ook juist interessant om te zien.

Anton Corbijn: foto’s in beweging

17 september. In de hippe Amsterdamse Club 11 viert Anton Corbijn het uitbrengen van de tweede serie Directors Label. Corbijn laat zien wat hij in huis heeft op VJ gebied. Hij laat beelden van zijn clips op speelse wijze in elkaar overlopen. Zo rennen figuren van het ene scherm naar de ander en worden clips op verrassende manieren met elkaar vermengd of soms op veel minder spitsvondige wijze eindeloos herhaald. De betreffende DJ houdt het echter voornamelijk bij zijn collectie houseplaten en laat de wave en art-pop voor wat het is. Zonde, want hierin ligt de oorsprong van het werk van Corbijn.

Fotograaf Anton Corbijn maakte video’s voor artiesten als Echo & the Bunnymen, Nirvana, Henry Rollins en Travis en was jarenlang de vaste fotograaf van Depeche Mode en U2. Op de dvd is zijn belangrijkste video werk te zien. Erg leuk is de documentaire waarin de artiesten met wie hij werkte praten over de mens Corbijn en hoe hij te werk gaat. Zijn collectie bestaat uit 29 videoclips uit de afgelopen 25 jaar (van zijn eerste clip voor Palais Schaumberg, Hockey, tot zijn laatste All These Things I’ve Done van The Killers).

Corbijn is het meest bekend geworden met zijn gebruik van grimmige zwart-wit beelden en het uitvergroten van de filmkorrel zodat de beelden er ruw, natuurlijk en echt uitzien. In de vroege jaren tachtig voegde zijn stijl een fijne kunstzinnigheid toe aan een over het geheel genomen fel en opzichtig medium. Zijn video’s lijken net foto’s die in beweging zijn gezet. Het was nooit de bedoeling dat Corbijn videoclips zou gaan regisseren, hij is er min of meer ingerold. Fotografie is intuïtief en videoclips moet je goed voorbereiden: een wereld van verschil. Zijn video’s zijn abstract en volgen niet letterlijk de muziek. Ze vertellen hun eigen verhaal. Corbijn is sterk beïnvloed door het theater (qua inhoud, kostuums, maar ook door camerastandpunt vanuit ‘het publiek’) en de mythologie.

Door middel van interviews en commentaren bij de clips leren we hoe hij te werk gaat en dat de stug overkomende man, eigenlijk een ontzettend vreemd gevoel voor humor heeft. Dit benadrukken alle artiesten als ze spreken over de lange Hollander. Hij gebruikt zijn humor als middel om artiesten te helpen ontspannen en om hun muren te doorbreken. Ook de cameraschuwe Corbijn zelf neemt plaats voor de camera en vertelt in Engels met een vet Nederlands accent over zijn werk als regisseur.

Jonathan Glazer: de blik en die ogen

Net als die van Corbijn vertellen de video’s van Jonathan Glazer een eigen verhaal. Nick Cave spreekt in een interview gereserveerd over de clip die Glazer bij het nummer Into My Arms maakte. Deze tot de tenen toe roerende video laat een scala aan mensen zien die je aankijken en intens huilen. Prachtig, maar veel te depressief voor dat ene zeldzame positieve liedje van Nick Cave & The Bad Seeds. Je kijkt alleen nog maar naar de clip en vergeet het liedje, aldus Cave. En daarmee heeft hij zeker een punt. Want wie huurt nou eigenlijk wie in?

Maar goed, gelukkig hebben wij als kijker niet zoveel te maken met de wens van de muzikant. En gelukkig heeft Jonathan Glazer geheel in de trend van zijn clip bij Into My Arms heeft hij een aantal korte films gemaakt die ook nog eens worden ondersteund door een prachtige soundtrack van de opdrachtgever. Neem nou de video bij UNKLE’s Rabbit In Your Headlights: misschien wel een van de meest intrigerende video’s aller tijden. We zien een man die onder de onheilspellende klanken van Thom Yorke en James Lavelle door een tunnel loopt en steeds weer wordt aangereden, om het op het eind toch op grootse wijze te winnen van de grotere krachten. De ogen en die indringende blik van de man in de tunnel maken deze video zo intrigerend.

Gezichtsuitdrukkingen spelen ook een grote rol in de rest van Glazers werk. Karma Police van Radiohead werd eveneens door hem gedaan; herinner je je die ogen vol wanhoop van de man die achterna werd gezeten door de auto? Of de ogen van Ben Kingsley als de ultiem agressieve Don in de film Sexy Beast, ook geregisseerd door Glazer. Zijn tegenspeler Ray Winstone vond het in eerste instantie vreemd om in elkaar te worden geslagen door Gandhi, maar kwam daarop terug toen hij zag wat Kingsley en Glazer voor elkaar kregen. Een briljante film van een op alle gebieden briljant regisseur. Verder maakte Glazer de film Birth met Nicole Kidman, allerlei commercials en onder meer clips voor Jamiroquai (Virtual Insanity) en Massive Attack (Karmacoma). De commercials, videoclips, interviews en enkele filmfragmenten komen allemaal terug op deze dvd.

Stéphane Sednaoui: video’s voor de vijf zintuigen

Sednaoui werkte met veel verschillende artiesten en maakte net zoveel totaal verschillende video’s. Clips van Sedanoui die iedere MTV-kijker zeker kent zijn Big Time Sensuality van Björk, Seven Seconds van Neneh Cherry en Youssou N’Dour, Mysterious Ways van U2 en Ironic van Alanis Morissette. Allemaal prachtige video’s die perfect aansluiten bij de artiest en de muziek.

Sednaoui brak in 1992 door als videoregisseur met de clip voor Give It Away van the Red Hot Chili Peppers. Hij ontving een MTV Award voor deze video die visueel zo perfect bij het gevoel en ritme van het nummer past. Sedanoui werkt niet met een vast beeldenidioom en heeft niet één look of stijl zoals bijvoorbeeld Anton Corbijn en Jonathan Glazer dat wel heel sterk hebben. De persoonlijkheid van de artiest staat voorop. De videoregisseur heeft de macht om de andere kant van een artiest laten zien of juist datgene wat hen in onze ogen zo aantrekkelijk maakt te benadrukken.

Deze videoregisseur weet precies wat hij wil en de artiesten waarmee hij werkt moeten hem voor de volle honderd procent vertrouwen. Tricky bijvoorbeeld staat er om bekend dat hij moeilijk is om mee samen te werken en dat hij bijzonder slecht met regisseurs door één deur kan. Maar Sednaoui vertrouwt hij wel. En niet zonder reden, de regisseur maakte drie prachtige clips voor de arrogante rapper (Pumpkin, Hell is Around The Corner en For Real).

De clips van Sednaoui zijn uniek, expressief, intens, emotioneel, direct en krachtig. Ze beroeren de vijf zintuigen; je kunt ze naast zien en horen ook bijna voelen, ruiken, proeven en aanraken, zo levend en driedimensionaal maakt hij de artiesten op het platte scherm. Hij werkt met sterke zwart-wit beelden of juist met sprekende brutale kleuren. De personages worden uit hun verband gerukt, ze worden vervormd en nemen onnatuurlijke poses aan. Sednoui is dan ook een bewonderaar van Francis Bacon, wat vooral goed is te zien in Mysterieus Ways van U2 en Lotus van R.E.M. Verder gebruikt hij regelmatig overvloeiende beelden, strepen, digitale effecten, dubbele belichting en speelt hij met contrast en schuine cameraplaatsing.

Mark Romanek: Romanekian

Romanek is een van de allergrootsten op het gebied van muziekvideo’s. ‘Romanekian’ noemt Ben Stiller zijn werk plagend. Hij werkte met Madonna, Michael en Janet Jackson, Beck, Mick Jagger, R.E.M., David Bowie, Jay-Z, Red Hot Chili Peppers en ga zo nog maar even door. Een regisseur die net als Sednaoui de video’s die hij maakt goed laat aansluiten bij de muziek. Zo laat hij de explosieve samensmelting van Chris Cornell en de leden van Rage Against The Machine tot Audioslave zien door deze mannen voor de video Cochise te filmen bovenop een grote installatie met op de achtergrond een groots vuurwerk. Heerlijk over the top en extreem doeltreffend.

Hij liet menig muziekliefhebber vol tranen achter na het zien van de video bij Hurt van Johnny Cash, met het beeld van de kwetsbare oude man op het eind van zijn leven. We zien hem tussen zijn rijkdommen en we zien zijn vlak na de opnames overleden vrouw June Carter, die naar hem kijkt met een blik die meer zegt dan duizend woorden. Trent Reznor van Nine Inch Nails schreef Hurt en stond aanvankelijk nogal ambivalent tegenover deze versie. Toen hij de clip zag, begreep hij echter dat Cash zich het nummer meester had gemaakt. ‘Mister one-liner’ Bono geeft de essentie weer wanneer hij zegt dat Reznor geboren was om het nummer te schrijven, Cash om het te spelen en Romanek om deze video te maken.

Romanek lanceerde de carrière van Eels met Novocaine For The Soul en die van Lenny Kravitz door de wereldberoemde video bij Are You Gonna Go My Way. Uit de verschillende commentaren en interviews blijkt dat hij buitengewoon veel vergt van de artiest en de crew (een rottend varkenshoofd op de set, brandwonden bij de drummer van Audioslave door het vuurwerk, een hangende Mark Everett van Eels die naar het toilet moest, Beck die werd aangereden in zijn eigen clip etc.). De voorbereiding is perfect, de opnamedagen zijn lang en de artiesten worden haast gedwongen mee te gaan in de wereld van deze perfectionistische grootmeester. Pas bij het zien van het resultaat weten ze dat hij gelijk had. Deze dvd bevat dik honderdvijftig minuten aan video’s, interviews en een bijzonder vermakelijke documentaire over het werk van Romanek.

Alle vier deze collecties bulken van de rijkdom. De Directors serie is een uitkomst voor iedereen die van de betere muziekvideo’s houdt, en geen zin heeft voortdurend het internet af te struinen voor versies die kwalitatief toch zwaar onder de maat zijn.