Fraaie Verdi voor wie de ogen sluit

Simon Boccanegra staat te boek als een lastig werk. Neem alleen al de rolbezetting: geen heldhaftige tenor en dramatische sopraan, maar drie baritons vervullen de belangrijkste rollen – de sopraan en tenor zijn tot bijrollen veroordeeld. En dan de handeling: een zeerover schopt het tegen zijn zin tot doge van Genua, maar gaat ten onder aan de wispelturige wensen van het volk. Daarbij verliest hij zijn vrouw, raakt zijn dochter kwijt en vindt haar weer terug, maar zij blijkt verliefd op zijn grootste vijand – persoonlijke en politieke verwikkelingen alom. Niet voor niets herschreef Verdi ruim twintig jaar na de mislukte première een groot deel van de opera, maar problematisch bleef het werk, zeker voor regisseurs.

Non-enscenering

Peter Mussbach heeft een eenvoudige oplossing voor de ensceneringsproblemen die Simon Boccanegra oproept: hij ensceneert gewoon niet. De lastige scènewisselingen negeert hij; de hele opera speelt zich af in een decor dat doet denken aan een grauwe kademuur met daarop enkele symmetrisch geplaatste schermen. Tijdens de proloog werkt het nog, maar al snel begint het flink te vervelen.

En nee, het helpt dan niet als je volkomen vertrouwt op een enkele regievondst en die oeverloos herhaalt om in elk geval nog de suggestie van een visie, een boodschap, een idee bij het publiek erin te rammen. Want wat Mussbach wilde suggereren door personages voortdurend door het doek heen te laten stappen, werd nergens duidelijk. Ook het idee om de al in de proloog gestorven geliefde van Simon Boccanegra met regelmaat terug te laten keren, werkte alleen in de slotscène, maar bleek verder vooral clichématig.

Het resultaat: een dodelijk saaie productie, die oogt als een haastklus van de socioloog / neuroloog / hoogleraar / dirigent / decorontwerper / librettist / psychoanalyticus / artistiek leider van de Berlijnse Staatsoper unter den Linden (en ik vergeet ongetwijfeld nog een beroep van deze Renaissanceman) Peter Mussbach, die dan ook terecht op boegeroep getrakteerd werd.

Jammer

En dat is jammer. Want hoewel de Mexicaanse tenor Alfredo Portilla niet overal even vast klonk en de sopraan Angela Marambio iets te nadrukkelijk haar vibrato etaleerde, was deze Simon Boccanegra muzikaal uitstekend. Dirigent Ingo Metzmacher waakte ervoor te vervallen in de al te dramatische bombast die maar al te vaak met Verdi geassocieerd wordt, en de Italiaanse solisten Roberto Accurso, Marco Vratogna en Roberto Scandiuzzi zetten indrukwekkende vocale prestaties neer.

Het meeste opzien baarde echter Andrzej Dobber, de Poolse bariton die eerder al opviel in Verdi’s Macbeth. Zonder ook maar een moment aan waardigheid te verliezen hield hij zich staande in een rammelende enscenering, ja, wist de titelrol volkomen geloofwaardig te maken. Met de ogen gesloten was deze Simon Boccanegra een uitstekende productie, in de handen van Peter Mussbach bleek ze echter visueel totaal mislukt. Gelukkig is de opera op 20 mei te beluisteren via Radio 4.