Oogverblindend visueel spektakel uit de zeventiende eeuw

En dat is knap, want het grote manco van barakopera’s is de lengte, mede ingegeven door het feit dat elke solist nu eenmaal een aantal aria’s moest zingen. Wie denkt dat de muziekdrama’s van Wagner lang zijn, doet er goed aan eens een willekeurige opera van Händel op te zetten én mee te lezen. Veel vaart zit er niet in.

Komische uitvergroting
De Nederlandse Opera heeft inmiddels een flinke reputatie opgebouwd als het gaat om het ten tonele brengen van de opera’s van Monteverdi en Händel, veelal met artistiek leider Pierre Audi als regisseur. Waar hij er meestal voor kiest om zijn enscenering zo sober mogelijk te houden en te graven naar een diepere betekenis achter de vaak vergezochte libretto’s, kiest David Alden nu voor de komische uitvergroting. Soms gebeurt dat letterlijk, want wanneer gezongen wordt over Atlas, zien we daadwerkelijk een figurant met een wereldbol op zijn schouders, maar vaker gebeurt dat ironiserend.

Zo is de grote Hercules in deze voorstelling inderdaad groter dan iedereen, maar zien we in de proloog dat hij in werkelijkheid maar een klein mannetje is dat in bed niet al te veel klaar kan maken. Dankzij plateaulaarzen en een gespierd pak kan hij uitgroeien tot een combinatie van Conan de Barbaar en de Hulk, met een licht verwijfd vleugje, dat dan weer wel. Ook Atlas zeult niet zomaar de wereld op zijn schouders mee, nee, dankzij zijn rode kostuum roept hij vergelijkingen met Spiderman op.

Populaire cultuur
Verwijzingen naar populaire cultuur zijn vaak een onderdeel van de ensceneringen van David Alden, en dus zien we naast Hercules als action man ook een koor van dode zielen uit de onderwereld dat refereert aan de clip van Michael Jacksons Thriller, een dansende baby die zo uit de televisieserie Alley MacBeal lijkt gekopieerd en een hulpje dat doet denken aan Adje, de acteur die de verstandelijk gehandicapte speelt in Mooi weer de Leeuw. Meteen begrijpelijk is niet alles, want wat die baby daar nou deed behalve dansen?

David Alden stapelt echter niet alleen verwijzing op verwijzing; achter deze met recht barokke enscenering zit wel degelijk een concept, want Cavalli schreef deze opera ter gelegenheid van het huwelijk tussen Lodewijk de Veertiende en Maria Theresia in 1660. Hercules en Lodewijk XIV vallen in deze enscenering samen in de proloog en het einde van de opera, waardoor alle visuele overdaad eens te meer doet denken aan de Zonnekoning en al zijn excessen.

Spektakel en muziek

De nieuwe zaal waar de opera in 1660 uitgevoerd zou worden, moest Cavalli vele nieuwe mogelijkheden bieden, maar was niet op tijd gereed, waardoor de opera pas twee jaar na het koninklijk huwelijk voor het eerst werd opgevoerd. Niet gehinderd door praktische bezwaren, laat Cavalli decors sneller wisselen dan mogelijk was; zangers komen vliegend op en de zeegod Neptunus rijst op uit de zee. In het Muziektheater van 2009 is dit allemaal geen enkel probleem en dus laat David Alden zangers aan komen zweven, uit de vloer komen en verandert het decor in een handomdraai van een sombere grafkelder in een helverlicht zonnepaleis. Al dit visuele geweld doet het publiek met regelmaat naar adem snakken.

Het visuele spektakel leidt jammer genoeg wel af van wat in de orkestbak gebeurt, en dat is fenomenaal. Dirigent Bolton schuwt de grote accenten niet, maar juist daardoor klinkt het op authentieke instrumenten spelende – en flink uitgebreide – Concerto Köln verrassend fris. De percussie-geluidseffecten overstemmen soms het orkest, maar effectief is het wel, juist doordat de contrasten met de gedragen lamenti zo nog veel groter worden. Onder de solisten maakt vooral Anna Maria Panzarella indruk als de vrouw van Hercules, alle rollen zijn echter goed bezet.

Of Cavalli inderdaad binnen afzienbare tijd door alle operahuizen omarmd zal worden, zoals Bolton in meerdere interviews verklaarde, is maar de vraag. Vast staat wel dat deze Ercole amante naar meer smaakt – al krijg je van overdaad waarschijnlijk wel buikpijn.