Brave rebellen

Nico van der Stam is een pionier op het gebied van de popfotografie en vergeleken met huidige iconen zoals Anton Corbijn zwaar onderbelicht. In een tijd dat alles nieuw leek begaf Van der Stam zich als één van de eersten op het gebied van de popfotografie. In Alkmaar kunnen we tot vijfentwintig maart genieten van zijn foto’s van oude pophelden zoals The Golden Earrings, Shocking Blue, Pink Floyd, Q65, Jimi Hendrix en vele anderen.

Tentoonstelling Yesterday, foto Erik Meijers

Het fotograferen van popidolen was een geheel nieuwe ontwikkeling in de fotografie van de jaren zestig van de vorige eeuw. Een stroming binnen de fotografie die nog vorm moest krijgen; met een eigen identiteit en dynamiek. Van der Stam heeft hier zeker een grote bijdrage aan geleverd met zijn foto’s van Nederlandse en buitenlandse artiesten. Zijn foto’s prijkten op platenhoezen, in tijdschriften en in de roemruchte Rijam-schoolagenda. Zijn foto’s representeerden een tijdsbeeld. Sterker nog: wellicht waren ze ook wel mede-vormgevers van dat tijdsbeeld.

Ontwikkeling

Dat deze vorm van fotografie nog in de kinderschoenen stond is goed te zien op de overzichtstentoonstelling in Alkmaar. Vriendelijk ogende, keurige jongemannen en -vrouwen staan netjes opgesteld voor een portretje door Van der Stam. Ruige namen zoals Frank Zappa transformeren op de foto’s van Van der Stam tot een in het gelid lopend huiskamerfenomeen. Alles wordt keurig en onafhankelijk van de band/artiest op de foto vastgelegd. Later ging men veel meer aan de slag met het imago van een artiest of band en paste men de fotografie daarop aan, maar in dit beginstadium is de fotograaf nog de onbewuste leidsman.

Nico van der Stam, Shocking Blue, 1971, MAI

Van der Stam was ook één van de eersten die de artiesten mee naar buiten nam en ze gewoon op straat fotografeerde, waardoor hij toch net weer even een ander beeld wist te schetsen dan andere fotogafen. Hierdoor kregen de gefotografeerde artiesten toch een net iets ander aanzien door de verschillende settings.

Vinyl

Dit alles is in het Stedelijk Museum Alkmaar prachtig bijeengebracht in een met vinylplaten aangeklede zaal alwaar een ouderwetse glitterbol zijn rondjes draait aan het plafond. Op de metershoge vinylplaten zijn de diverse foto’s van de pophelden van weleer aangebracht. Alles ademt een lekker ouderwets sfeertje. En om helemaal in de mood te geraken is er ook een ‘luisterwand’ waar men met een koptelefoon de diverse hits uit die jaren kan beluisteren. Nostalgie troef. En als je dan ook nog een lezing mee kunt pikken van Jan van Wijk waarin de overeenkomst tussen The Andrew Sisters en Destiny’s Child duidelijk wordt, dan is de dag helemaal compleet. Een middagje oude herinneringen ophalen aan een tijd die heel roerig leek, maar nu in retrospectief heel braaf oogt.

Tentoonstelling Yesterday, foto Erik Meijers

Als je na het bezoeken van de tentoonstelling nog niet genoeg hebt van de oude plaatjes van de bekende artiesten in hun jongere jaren (wat was Mick Jagger toch een broekie toen) kun je voor vijfentwintig euro het boek aanschaffen waarin alle foto’s zijn opgenomen. De foto’s worden vergezeld van onderhoudende teksten en anekdotes van mensen als Sjoerd  Kuyper en Roel Bentz van den Berg. Een garantie voor menig uurtje kijk- en leesplezier. Je kunt de jaren zestig bijna rúiken!

Voor een ieder die geïnteresseerd is in de jaren zestig en vooral de muziek uit die tijd is de tentoonstelling Yesterday een aanrader. Ook als je wilt zien waar de popfotografie is begonnen is Alkmaar deze maanden de plek waar je moet zijn. En was je een rebelse tiener in de jaren zestig: ga gerust eens kijken hoe braaf je eigenlijk stiekem toch was.