Zonder gêne

Julika Rudelius (Keulen, 1968) studeerde visuele communicatie aan de Hochschule der bildenden Künste in Hamburg en fotografie aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Van 1999 tot 2001 studeerde ze aan de Rijksacademie in Amsterdam. In de werken die ze maakt, laat ze het gedrag en de drijfveren van haar medemensen zien.

Julika Rudelius Tagged (2003)

In de vijf tentoongestelde videofilms in De Hallen praten jonge jongens op openhartige wijze over meisjes (Train, 2001), vertellen allochtone jongens over hun liefde voor merkkleding (Tagged, 2003), laat ze vrouwen beschrijven hoe ze het liefst klaarkomen (The Highest Point, 2002), ondervraagt ze mannen met een hoge maatschappelijke positie over de betekenis van geld (Economic Primacy, 2005) en proberen zwarte mensen onder woorden te brengen wat ‘zwart’ zijn voor hen betekent (Your Blood is as Red as Mine, 2004).

Opschepperij

De gefilmde situaties zijn dan misschien geënsceneerd, maar wel gebaseerd op ware gebeurtenissen. In Train laat Rudelius een groep jonge jongens aan het woord over hun seksuele ervaringen met meisjes. Rudelius laat hun gezichten niet helemaal zien, ze worden ingekaderd door de rugleuning en de hoofdsteun van de banken. Het verhoogt de geheimzinnigheid van het geheel. Iedereen die wel eens met de trein reist, herkent de setting. Wat volgt, zijn gesprekken tussen pubers die zich nog in het stadium tussen jongen en man bevinden. De nadruk ligt op het opscheppen over hun seksuele prestaties. Een jongen vertelt over een meisje dat hem mee naar huis nam en hem zeven keer pijpte, overigens zonder dat hij klaarkwam. Ze stopte iedere keer net voor zijn hoogtepunt. Zijn toehoorders joelen, ouwehoeren, bespotten hem, doen neerbuigend over zijn prestaties, maar kunnen tegelijkertijd hun nieuwsgierigheid niet verbloemen en sporen hem aan meer te vertellen.

De jongens zijn stoer, de meisjes waar ze het over hebben zijn sletten, lijkt de conclusie. Uiterst herkenbare gesprekken die overal in Nederland, en daarbuiten plaatsvinden tussen jongeren. Tegelijkertijd is het schrijnend dat de vrouw nog steeds als slet wordt neergezet als ze beschikt over een ruime seksuele ervaring. Dat maakt dat de kijker zich ongemakkelijk gaat voelen en zet aan tot denken over de heersende dubbele moraal.

Hoogtepunt

Eenzelfde gevoel van ongemak weet Rudelius op te roepen met The Highest Point, waarin vrouwen vertellen over hun orgasme, en de beste manier waarop ze die bereiken. Alleen, of met partner in verschillende standjes. Met gêne zal de bezoeker van de tentoonstelling de verhalen aanhoren, maar tegelijkertijd gefascineerd zijn. Het zijn gesprekken die we allemaal eerder gehoord hebben, misschien zelfs zelf gevoerd hebben. We willen het weten – en toch ook weer niet.

Voor alle werken geldt, dat je heen en weer wordt geslingerd tussen die ambivalente gevoelens. Je wilt weglopen, omdat een gevoel van schaamte of plaatsvervangende schaamte je overvalt, maar je kunt niet, omdat je nieuwsgierig bent naar wat volgt. En dat is precies wat Rudelius lijkt te willen bereiken: “De onderwerpen die ik aansnijd, zijn gerelateerd aan mijn eigen onzekerheden. Ik ben een sociaal wezen, gevoelig voor de spanningen in mijn omgeving. Deze spanningen vormen de grondslag van mijn werk. Ik ga uit van mijn eigen gêne en neurosen. Ik onderzoek het canon van vooroordelen dat mijn eigen gedrag en dat van anderen bepaalt.”