‘My painting carries with it the message of pain… Painting completed my life… I believe that work is the best thing …’
Twee jaar geleden leverde Salma Hayek (Dogma, Desperado) een topprestatie met haar rol als kunstenares Frida Kahlo in de terecht met een Oscar bekroonde biopic Frida (regie: Julie Taymor). Het betekende de herontdekking van de vrouw die tegenwoordig algemeen wordt beschouwd als één van de belangrijkste kunstenaressen van de 20e eeuw. Kahlo is bij het grote publiek vooral bekend van haar twee huwelijken met de Mexicaanse muralist (= muurschilder) Diego Rivera, haar avontuurtjes met Russisch revolutionair Leon Trotski – er gaan geruchten dat Rivera en Kahlo Trotski destijds onderdak hebben geboden om hem te laten vermoorden; tijdens zijn aanwezigheid in Mexico werd op 21 augustus 1940 een fatale aanslag gepleegd door iemand die zich voordeed als Belgisch journalist – en haar vele minnaressen. Het contrast tussen de manier waarop Hayek Kahlo neerzet in Frida en Kahlo’s afstandelijke blik in de foto’s van fotograaf Nicholas Muray kon haast niet groter.
 |
| Nicholas Muray Frida in blauwe zijden blouse. 1939, New York. |
Frida Kahlo’s (1907-1954) leven wordt gekenmerkt door rampspoed. Op zesjarige leeftijd wordt ze getroffen door kinderverlamming aan haar linkerbeen. Twaalf jaar later – op 17 september 1925 – komt de bus waarin ze op weg is naar school in botsing met een tram. Een stuk van de stalen leuning dringt door haar linkerzij haar lichaam binnen en komt er bij haar vagina weer uit. Met als gevolg talloze breuken (heup, ribben en een been dat op 11 plaatsen is gebroken) en een verbrijzelde voet. Tijdens het revalidatieproces, waarbij ze maandenlang aan haar bed is gekluisterd, begint Frida met het schilderen van zelfportretten. Daartoe laat haar moeder in haar kamer een aantal spiegels ophangen. Het zijn deze zelfportretten (de eerste dateert uit 1926) waarmee ze in de kunstwereld roem vergaart. Steevast schildert ze zichzelf met een onaantastbare, afstandelijke blik. De statige houding van haar figuren doet denken aan portretfoto’s van onze grootouders, alsook aan de klassieke Italiaanse schilderkunst van Duccio en Cimabue en iemand als Henri Rousseau (1844-1910).
In 1938 wordt Frida ontdekt door de surrealistische dichter André Breton, die in haar een medestander ziet. Breton organiseert voor haar exposities in Parijs en New York (galerie Julian Levy) en is daarmee mede verantwoordelijk voor haar doorbraak in Europa. Kahlo is de eerste Latijns-Amerikaanse kunstenaar met een werk in het prestigieuze Louvre.
Nicholas Muray
In 1921 opent Nicholas Muray (Hongarije 1892 – New York 1965) zijn eigen studio in Greenwich Village. Hij wordt bekend met foto’s van beroemdheden als Elizabeth Taylor, Marilyn Monroe, Marlene Dietrich en Dwight David Eisenhower. Veelvuldig worden zijn foto’s gepubliceerd in bladen als Vanity Fair en Harper’s Bazaar. In de jaren twintig is hij één van de eersten die experimenteert met het driekleuren carbonpigment-procédé. In 1931 reist hij naar Mexico en leert daar via een gezamenlijke vriend (Miguel Covarrubias) Kahlo en Rivera kennen. In Mexico hebben Muray en Kahlo voor het eerst een kortstondige affaire. Uit de gepubliceerde brieven in de catalogus blijkt dat hij haar zag als zijn grote liefde. Muray is degene geweest die Frida heeft aangespoord te exposeren in traditionele kledij. De Kunsthal spreekt in dit verband van ‘documentatie van een performance’. Wij houden het liever op geënsceneerde fotografie (hoewel registratie bij een performance essentieel is, staat de handeling duidelijk centraal. Dit in tegenstelling tot fotografie waarbij de handeling in dienst staat van de registratie).
 |
| Nicholas Muray Frida met magenta rode rebozo. 1939, New York. |
Kahlo’s statige houding en sombere, dromerige blik verraden weinig emotie. De setting lijkt voor Muray van ondergeschikt belang. Muray weet in zijn foto’s (in alles een eerbetoon aan Kahlo’s statige zelfportretten) niet verder te komen dan de oppervlakte. We vragen ons af of de foto’s recht doen aan Frida’s markante persoonlijkheid. Plots herinneren we ons een citaat van Oscar Wilde: “Ieder portret dat met gevoel geschilderd wordt, is een portret van de schilder, niet van degene die geposeerd heeft.” Je zou wensen dat Nicholas Muray iets minder ontzag had gehad voor zijn onderwerp.
Het Tate Modern (Londen) toont tot en met 9 oktober a.s. een overzichtstentoonstelling van het werk van Frida Kahlo. Ook daarin is een aantal van Murays foto’s opgenomen. In die bredere context komen ze waarschijnlijk beter tot hun recht!
