Bloemen doen het goed
De rode draad in het oeuvre van Dolores Zorreguieta (Buenos Aires 1965) is de menselijke zielenpijn. Haar wil dit thema steeds opnieuw en beter vorm te geven, heeft geresulteerd in een bonte verzameling van delicate aquarellen, kwetsbaar glaswerk, afzichtelijke monsters en bloederig patchwork. Na het zien van de documentaire Ontmoeting met Dolores Zorreguieta (Tineke de Groot, 2005) had ik me enigszins schrap gezet voor de confrontatie in het Cobra Museum, maar wat met tussenkomst van een camera nog wreed en misselijkmakend leek, werd in de tentoonstelling Love/Romance tot menselijke en soms zelfs aandoenlijke proporties teruggebracht.
 |
| Deborah in the Afternoon, 5 (detail), 2005, Digitale afdruk van een origineel, 150 x 200 cm |
De eerste verdieping van het Cobra Museum is hoofdzakelijk gevuld met recent werk van de New Yorkse kunstenares. Een uitzondering is het door Zorreguieta zelf als sleutelwerk betitelde Wounds (1994), een installatie die bestaat uit tientallen dijbeenachtige vormen die met metalen draden aan het plafond in een grote rechthoek exact op dezelfde hoogte hangen. De objecten hebben een patroon van pleisters en de kleur van vet en geronnen bloed. Door deze typische kleur en de organische vorm ligt de associatie met vlees voor de hand. Ook de link met de massale verdwijningen die in Zorreguieta’s geboorteland tijdens haar puberjaren hebben plaatsgevonden, is bij het aanzicht van het kil verlichte raster van anonieme lichamen snel gelegd. De nieuwere werken in de tentoonstelling lijken verder van kwesties van grootschalig geweld af te staan. In Love/Romance legt Zorreguieta de pijnlijkheid van intermenselijk contact op de kleinst mogelijke schaal bloot. De nadruk ligt op de vraag waar de pijn ontstaat en wie de pijn eigenlijk veroorzaakt. Het rauwe en confronterende blijft een constante factor.
Bijten
De series Joined by the Head (2004) en Love (2005) zoomen in op het ontstaansmoment van pijn en vergroten het tot absurde proporties. Alle overbodige componenten worden daarbij geëlimineerd. Joined by the Head bestaat uit vier kleine, vleeskleurige sculpturen. De worstachtige vormen zijn uitgerust met het rudiment van armen en benen en twee enorme gapende en grauwende monden. In hun getergde onmacht elkaar te bereiken, draaien ze zich in onmogelijke posities en bijten woest om zich heen. De misleidende titel Love is gegeven aan vier sculpturen waarin de schepsels van elkaar losgekoppeld zijn. De suggestie van benen en armen is verdwenen, maar de monden daarentegen zijn nog groter en kwaadaardiger. Door de nieuwe bewegingsvrijheid bereiken de bloeddorstige kaken hun doel. In blinde woede raken ze verstrikt in een verwondende verstrengeling. De monsterkoppels laten in grote mate de absurditeit en zinloosheid van geweld zien. Tegelijkertijd is het ook een meelijwekkend schouwspel; ze lijken niet in de gaten te hebben dat ze vooral bezig zijn zichzelf kapot te maken.
 |
| The Net, 2005, katoen, schuim, acryl, metaal, 375 x 400 x 400 |
Het beklemmende gevoel van onmacht en vergroeiing vindt een pijnlijk realistische variant in de video We (2004). Als toeschouwer ben je via een smalle doorgang getuige van een paar minuten uit het leven van een man en een vrouw. Je kunt ze niet voortdurend zien en hun eindeloze discussie niet verstaan. De sfeer wordt bepaald door hun geïrriteerde en soms wanhopige gebaren. Na een tijdje wordt de situatie in korte associatieve zinnen toegelicht door een vrouwelijke en mannelijke voice-over. Ze leggen de oorzaak voor hun ongeluk bij het dagelijks leven in een drukke stad, lawaaierige bovenburen, zure melk, drukke trams. Dit staat in schril contrast met hun gezamenlijke reizen die het romantische en intens liefdevolle van hun relatie lijken te vertegenwoordigen. De verwachte climax, een knallende ruzie, een verzoenende vrijpartij, die de kans dat het weer goed komt groter zou maken, blijft uit. De heftige gebaren en de omhelzingen ten spijt, blijft de irritatie onverminderd doorzeuren. Je verlaat het koppel met langzaam vervagende beelden en je weet; dit komt niet meer goed. Hun liefde blijkt niet bestand tegen de sleur en de ellende van het dagelijks leven.
Onbehagen
We vormt een pijnlijk contrast met het cliché dat liefde alles overwint. Het is niet voor niets dat sprookjes en films altijd op het hoogtepunt eindigen. Of dat ‘lang en gelukkig’ leven uitkomt is nog maar zeer de vraag; wacht maar tot de roes van dat ritje op het witte paard is uitgewerkt. Voor Zorreguieta is het lange en gelukkige leven naast ongeloofwaardig bovendien oninteressant; “Why should I work with flowers, when they are okay, they are doing fine?” Haar kunst is een plek waar onbehagen heerst. Met haar werk trekt ze luikjes open die mensen over het algemeen liever gesloten houden. Ze zet een felle, niets verhullende lamp op de donkere kant van het leven en de liefde. De meest schaamtevolle aspecten van het mens-zijn veelal veroorzaakt door angst en agressie worden hiermee onthult. Soms komt het nu eenmaal niet meer goed.
