De schoonheid van het gebrek aan subtiliteit
Mogelijk ben je onbewust al bekend met het werk van de Amerikaanse kunstenaar David LaChapelle. Twintig jaar lang fotografeerde hij commercieel en legde toen beroemdheden als Andy Warhol en Madonna vast. Hij maakte clips voor Amy Winehouse, Robbie Williams en talloze anderen. Zijn foto When the World Is Through (2005), gemaakt voor de Italiaanse Vogue, is nu het beeldmerk van de overzichtstentoonstelling van Viktor&Rolf in de Kunsthal. Maar LaChapelle is meer dan facilitator van het sterrendom. Hij is inmiddels misschien zelfs wel het tegenovergestelde, of doet je dat in elk geval graag geloven. In de tentoonstelling Good News for Modern Man toont het Groninger Museum zijn foto’s en legt daarbij de nadruk op alles wat hij niét in opdracht maakte.
LaChapelle’s werken zijn monumentaal groot en kleurig. Niet zelden vult hij zijn beelden met figuren, jonge mensen die meestal oogverblindend mooi zijn. Rake contrasten zorgen ervoor dat spieren en rondingen zich duidelijk aftekenen. De pasteltinten op de wanden van de museumzalen zijn niet teveel om het werk in de weg te zitten, en niet te weinig om de explosieve kunst te verzwakken.
Overzichtsfoto zaal Moments in Popular Culture
De werken zijn onderverdeeld in tien thema’s. Zo is er bijvoorbeeld Seismic Shift; waarin conflicten en crises op de (kunst)markt centraal staan, en Deluge; een moderne benadering van de Zondvloed. De getoonde werken overspannen de periode 1986 – 2017.
Tussen de jaren tachtig en nu is er voor LaChapelle veel veranderd. In 2006 besloot hij niet langer in opdracht te werken. Hij keerde het commercialisme en de mode-industrie de rug toe, ging op Hawaï wonen en zwoer nooit meer een beroemdheid te fotograferen. In dat laatste is hij niet geslaagd en ook een commerciële esthetiek of een gerichtheid op low culture heeft hij niet losgelaten. Toch gaf de stap de kunstenaar een aantal jaar later wel de vrijheid maatschappijkritische onderwerpen aan te snijden. Dat doet LaChapelle soms op een eenvoudige, misschien zelfs te simplistische manier, zoals in de serie Negative Currency (1990–2010). Hiervoor drukte hij bankbiljetten in negatief af. Met de negatieven, gepresenteerd tijdens het hoogtepunt van de kredietcrisis, wil LaChapelle een negatief aspect uit de samenleving tonen.
David LaChapelle: Landscape Kings Dominion (I Pledge Allegiance), 2013, chromogeen afdruk
In de Land Scape-serie (2013) is de kritische blik van de kunstenaar op een complexere wijze in het beeld verwerkt. Op het eerste gezicht lijken de fabrieken op de foto’s op snoepjespaleizen. De gebouwen zijn fel verlicht van binnenuit, onderdelen zijn zuurstokroze of kikkergroen, rookpluimen dwarrelen speels helderblauwe luchten in. Bij nadere inspectie blijken de fabrieken maquettes. Ze zijn gemaakt van (neven)producten van de olie-industrie, zoals krulspelden, en verwijzen naar diezelfde industrie. Met deze kennis ogen de rookpluimen plots een stuk onheilspellender, bijna als waarschuwingssignalen.
LaChapelle plaatst vaak religieuze motieven in een hedendaagse context. Dit is het geval in de serie Jesus is my Homeboy (2003) en geldt ook voor het werk Deluge (2006-2007), geïnspireerd op Michelangelo’s Zondvloed in de Sixtijnse kapel. LaChapelle beeldt een grote overstroming af – mooie naakte mannen en vrouwen banen zich een weg door het woeste water, op de achtergrond logo’s van ingestorte ketens. Het werk heeft veel weg van een veroordeling van de moderne consumptiemaatschappij. Hierbij vergeleken lijkt de boodschap van de serie Awakened (2007), in dezelfde zaal, ambigu. In water zweeft op elk werk een figuur, allemaal dragen ze een naam uit het oude testament en niet allemaal zijn het conventionele schoonheden. Juist deze imperfecties in het stille water maken dat er een bepaalde rust van het werk afstraalt.
David LaChapelle: A New World, 2017, met de hand beschilderde negatief – pigment afdruk
Het lijkt alsof de kunstenaar dezelfde sereniteit krampachtig probeert vast te houden in de serie Paradise (2017) en New World (2017). Figuren in mysterieuze, magische landschappen met explosies aan kleur. Het doet denken aan fantasywerelden met eenhoorns en elfen en dat maakt het lastig deze werken serieus te nemen. Toch zijn de paradijselijke taferelen vrolijke afsluiters van de tentoonstelling, die de huidige maatschappij, de olie-industrie en het kapitalisme bekritiseert. In Paradise vinden we de hoopvolle boodschap van de titel van de tentoonstelling terug: Good News for Modern Man. Zo verlaat je het museum met een goed gevoel en onder de indruk. LaChapelle’s overweldigende werken doen iets met je. Het is een waar genoegen je even in het bijzondere universum van deze kunstenaar te mogen begeven.
