Kunst als consumptieartikel

‘Study for epitaph’, 1970

Barrie Bates is dood. In ieder geval, dat zou je zeggen als je de woorden op het werk Study for epitaph moet geloven. ‘Barrie Bates 1935 – 1962’ staat er in grote letters. In werkelijkheid is 1962 het jaartal waarin Barry Bates zijn naam veranderde in Billy Apple. Sinds zijn ‘geboorte’ in 1962 is de kunstenaar bezig geweest met de ontwikkeling van individuele kunstenaar naar een waar handelsmerk. De daadwerkelijke registratie van Billy Apple® als merk in 2008 vormt hierbij een voorlopig hoogtepunt. 

‘Neon signature’, 1967

Billy Apple® zoekt met zijn werk de grenzen op tussen kunst en commercie. Hij laat zien hoe een kunstenaar en zijn kunst functioneren als hij het werk uit de galerie haalt en als product op de markt plaatst. Hij onderzoekt hoe dit proces verloopt en hoe de artistieke waarde van kunst zich kan verhouden tot de economische waarde. Volgens Apple® is het als kunstenaar altijd een kwestie van overleven. En hoewel veel kunstenaars ‘commercie’ een vies woord vinden, heeft hij met dit artistieke project een manier gevonden om financieel onafhankelijk te kunnen zijn. 

Billy Apple

Zijn werk functioneert duidelijk in dienst van het concept. Ingelijste rekeningen vormen het werk Paid, waarbij een portret van Billy Apple® wordt geschetst aan de hand van een collectie van rekeningen die hij door de jaren heen heeft betaald. Posters met teksten als For Sale of juist Billy Apple Art: Free For the Taking. Glimmende appeltjes waaruit happen zijn ‘geconsumeerd’, een gouden appel die, jawel, ´zijn eigen gewicht in goud waard is´. En zo zijn er tal van andere werken te zien waarbij wordt gerefereerd aan commercie en marktwerking, of waarbij deze begrippen juist op de hak worden genomen. 

‘2 Minutes, 33 seconds’, 1962

‘Juist in deze tijden is het werk van Billy Apple enorm relevant.’ vertelt curator Zoë Gray. ‘Hoewel onze ideeën over commercie en economie sinds het ontstaan van Billy Apple® enorm zijn veranderd, is zijn werk nu heel actueel.’ Het is inderdaad zo dat het werk van de kunstenaar gezien kan worden in de context van een tijd waarin vraagtekens worden gezet bij het functioneren van systemen als het kapitalisme. En dat is wat deze tentoonstelling interessant maakt. Het verassende ligt niet persé in de werken zelf, maar in het concept eromheen. Deze twee aspecten kunnen niet los van elkaar gezien worden: Billy Apple® ís zijn werk en andersom. Nu rest de vraag of het product Billy Apple® deze tijden van economische crisis zal overleven. ‘Ach,’ zegt de kunstenaar zelf tijdens de opening, ‘misschien wordt het na vijftig jaar Billy Apple wel weer eens tijd om Barrie Bates terug op de markt te brengen.’

De tentoonstelling is nog tot 13 september 2009 te zien in Witte de With, Center for Contemporary Art in Rotterdam. Op 25 juni wordt het tweede gedeelte van de tentoonstelling, Revealed/Concealed, geopend.