Kunst met een boodschap

Zhang Dali

Visie op China

Aan het begin van de tentoonstelling word je direct geconfronteerd met een bronzen kop van de kunstenaar met een pistool aan zijn slaap. Dali gaf zijn portret de titel Kunstzelfmoord (1999). Na zijn academische opleiding liet hij het passieve leven dat de Staat hem bood voor wat het was en koos zijn eigen weg. Door de staat de rug toe te keren, betekent Kunstzelfmoord voor Dali eigenlijk een hergeboorte: een nieuw leven. Zijn kunstuitingen zijn zeer gevarieerd, maar hebben één ding gemeen: zijn visie op China.

Die komt onder andere tot uiting door als kritiek zijn eigen hoofd en profiel met verf op oude muren te spuiten en soms uit te hakken in gebieden waar het historische China moet wijken voor het moderne. Bovendien laat hij op de oude muren zijn signatuur AK-47 achter. AK-47 is de aanduiding voor een Russische mitrailleur en is een antwoord op de markeringen chai (‘neerhalen’) van de sloopbedrijven. Mensen worden door de overheid uit hun huis gezet, om plaats te maken voor nieuwbouw.

Het Plein van de Hemelse Vrede

Dali was zelf op het Tiananmenplein aanwezig tijdens de bloedige onderdrukking van de studentenopstand in 1989. Vele jonge Chinezen weten niet meer wat er toen is gebeurd, omdat de overheid dat verzwijgt. Het werk dat hier tentoon gesteld wordt refereert voor Dali aan de heiligheid van het plein. Square (2014) bestaat uit een aantal vrijstaande figuren, arbeidsmigranten, in hun alledaagse kleren. Ze zijn gegoten in smetteloos wit glasvezel; een vergankelijk materiaal. De witte duiven die deze personen bedekken, zijn echter een droom van Dali, want die komen daar helemaal niet voor. De duiven gebruikt Dali als een symbool voor het Plein van de Hemelse Vrede. Het Plein zou een plek van vrede moeten zijn, waar iedereen vrij is om te denken en voelen wat hij wil.

ZhangDali: Installation Brownian Motion, 2011-2017

Niet kunnen bewegen

In het midden van de tentoonstelling staat een enorme installatie van steigerpalen, waar naakte mensen in gevangen zitten (Installation Brownian Motion, 2011-2017). Ze kunnen zich niet bewegen, omdat ze door de palen worden doorboord. Voor Dali staat de installatie symbool voor het leed van zijn landgenoten. ‘China wil veel te snel veranderen. Dit zorgt voor chaos, waardoor mensen geen kant meer op kunnen’, zegt hij.

Zhang Dali: Permanence (2015-16)

Eeuwigheidswaarde

Permanence (2015-16) bestaat uit een groep van achttien perfecte marmeren beelden van arbeiders, mannen en vrouwen, jong en oud, in alledaagse houdingen. Hoewel ze in een groep zijn geplaatst, vormen ze dat niet; het zijn allemaal individuen, teruggetrokken in zichzelf. Ze hebben alleen een nummer. Opvallend is dat niemand emotie toont, maar gewoon alleen maar een alledaagse houding aanneemt. De kunstenaar geeft deze mensen op een bepaald moment in hun leven weer, zoals een foto een momentopname maakt. De kunstenaar wil hierbij de anonimiteit en de onderwaardering voor de arbeider in China weergeven, terwijl zonder deze arbeiders China niet kon moderniseren en er geen sprake was van het huidige China. Door het gebruik van marmer (onvergankelijk) wil Dali de oneindigheid van de ziel symboliseren.

Met deze tentoonstelling beoogt Zhang Dali duidelijk te maken dat de Chinese droom van de overheid weinig perspectief biedt voor de mensen uit de laagste klasse, terwijl je van een communistisch/socialistisch systeem toch anders zou verwachten. Door niet direct met een beschuldigende vinger naar de overheid te wijzen, kwam het nooit tot een heftige confrontatie. Dali vindt zelf dat je steeds kritischer kan zijn in China, in tegenstelling tot vroeger.

Een bezoek aan deze expositie is een aanrader. Niet alleen vanwege de manier waarop Dali zijn materialen toepast op het onderwerp, maar omdat de expositie de werkelijke, niet zo florissante, situatie in China laat zien, anders dan de overheid wil doen geloven.