Je bek houden bij Bongeziwe Mabandla?

Nette poptempel
Waar het normaal vaak dringen is bij het naar binnengaan van een concert, hangt er nu een relaxte sfeer in Paradiso. Iedereen houdt genoeg afstand en draagt tijdens het lopen naar z’n plek een mondkapje. In de zaal staan stoelen netjes in rijen opgesteld waar iedereen op afstand van elkaar kan plaatsnemen. Ook voor een biertje hoef je niet te dringen, want via een app kun je iets bestellen en krijg je een berichtje als je het kunt komen ophalen. Niet meer wachten in de rij dus!

Voorafgaand aan de show wordt het publiek verzocht om niet te ‘juichen of joelen’, maar klappen mag gelukkig wel. Toch is, zoals Rutte het verwoordde, ‘gewoon zitten en je bek houden’ bijna niet mogelijk. In het begin probeert iedereen nog zo min mogelijk aerosolen te verspreiden, maar aan het eind van de show is iedereen dermate enthousiast dat het niet alleen bij klappen blijft.

Xhosa
De kans op besmetting door zangkoren zal deze avond echter klein zijn geweest. Niet veel mensen waren in staat om met Mabandla mee te zingen omdat hij voornamelijk zingt in Xhosa; een kliktaal die je op z’n Engelse kunt uitspreken als ‘Kosa’ en welke een van de elf officiële talen in Zuid-Afrika is. In een interview met het tv-programma Vrije Geluiden vertelt Mabandla dat er een reden is waarom hij in Xhosa zingt: ‘Toen ik als achttienjarige naar Johannesburg verhuisde, was er een sterke ‘zwarte beweging’ waarbij mensen bewust werden van hun achtergrond en daar wilde ik ook deel van uitmaken. Taal is belangrijk. Het zegt iets over de liefde voor wie je bent en waar je vandaan komt. Xhosa is een erg mooie taal en erg lyrical. Ik kan er dingen in uitdrukken, wat ik in andere talen niet kan.’

De show
Ook de show is anders dan anders. Waar Bongeziwe normaal wordt bijgestaan door twee fantastische muzikanten (een drummer en een gitarist), moest hij door de coronamaatregelen het optreden nu in zijn eentje doen. Met alleen een akoestische gitaar, een loop-station en wat samples wist hij echter de zaal te vullen met een vol en afwisselend geluid. Hoewel je ziet dat hij nog moet wennen aan deze techniek, die normaal vooral voor rekening van de gitarist komt, staat hij verder vol vertrouwen op het podium. En wanneer hij eenmaal de loops en samples heeft waar hij ze wil, zie je dat hij helemaal in de muziek opgaat. Opvallend is dat de band, die er nu dus niet bij was, eigenlijk geen bassist heeft. Maar door het gebruik van samples en elektronica creëren ze toch een vol geluid, wat dus ook prima blijkt te werken wanneer Mabandla in zijn eentje speelt.

Dat Bongeziwe inmiddels een man is met veel ervaring is duidelijk. Hij heeft vanaf het eerste moment de aandacht van het publiek en creëert een gevoel van ‘samenzijn’. Hij laat merken hoe bijzonder hij het vindt om ‘in deze tijd met z’n allen te kunnen zijn’ en vertelt vaak de verhalen achter de nummers. Zo vertelt hij dat het nieuwste album iimini gaat over de reis van liefde van begin tot eind, waardoor je het gevoel krijgt de nummers iets beter te begrijpen.

Ook maakt Bongeziwe indruk met zijn stem. Waar op zijn albums zijn hoge zang soms wat aan de schelle kant kan zijn, laat hij tijdens het optreden zien dat hij een groot pallet aan stemklanken in huis heeft.

Muzikale reis
Tijdens de show speelt Bongeziwe met name nummers van zijn laatste album iimini, een album waarop hij voortbouwt op de muzikale reis die hij heeft afgelegd in zijn eerste twee albums. Op zijn eerste album Umlilo zijn het met name de akoestische gitaar, percussie en achtergrondkoortjes die het geluid kenmerken. En hoewel hij op Umlilo al af en toe een experimentele uitstap maakt, bijvoorbeeld in het nummer Gunuza, waar we opeens een zomerse loungebeat horen, is het vooral zijn tweede album Mangaliso waar hij het experiment aangaat. Dit album leverde Mabandla de South African Music Award op voor het beste alternatieve album en kenmerkt zich door een mix van afro-folk en elektropop. Een bewuste keus vertelt Mabandla in Vrije Geluiden: ‘Samen met de producer van het album, Tiago Correia-Paulo, wilden we iets doen wat je niet meteen verwacht bij Zuid-Afrikaanse muziek. We wilden deze herdefiniëren. Het is een combinatie van folkmuziek die uit het hart spreekt gemixt met wat er zich nu in de wereld afspeelt’.

Hoewel de eerste twee albums beide worden gekenmerkt door een combinatie van soms akoestische rustige liedjes zoals het nummer Philakanzima, en dan weer vrolijke toegankelijke nummers zoals Ynini, is Bengeziwe op zijn laatste album iimini een wat melancholischer kant opgegaan met over het algemeen een wat meer sferisch en zwaarder geluid. Hierdoor moet je voor dit album iets meer gaan zitten en roept het een beetje een avondsfeer op. Neem bijvoorbeeld het nummer ndanele dat begint met een indringend koor van stemmen en later wordt uitgebreid met een beat, een doordringende bas en met piano. Niet een typische popsong dus. Ook horen we op iimini vaak een mix van akoestische nummers met elektronische invloeden, maar op dit album is de elektronica meer geïntegreerd met de harmonische begeleiding dan op het voorgaande album. Het nummer mini esadibana ngayo is hier een goed voorbeeld van waarbij de elektronische harmonie echt onderdeel is van de muzikale basis.

Meteen naar huis
Na afloop van de show wordt iedereen persoonlijk gevraagd of ze nog merchandise willen kopen. Zo niet, dan word je, eveneens persoonlijk, gevraagd het pand zo snel mogelijk te verlaten. Eenmaal buiten staat iedereen wat verdwaasd te bedenken wat te doen. Normaal duik je nog even de kroeg in of neem je nog een biertje aan de bar, maar ondanks dat het nog maar net negen uur is geweest mag de horeca geen gasten meer ontvangen en takelt men toch maar meteen af naar huis. Ach ja, morgen weer een werkdag, dus een biertje minder is ook niet zo erg. We hebben in ieder geval een mooie avond gehad.