Geschiedenis geserveerd met meligheid en hysterie

 De kennis over de Slag bij Nieuwpoort reikt bij veel mensen – de schrijver van deze recensie incluis – niet veel verder dan het eenvoudig te onthouden jaartal 1600 en de daaruitvolgende deductie dat de veldslag waarschijnlijk iets met de Tachtigjarige Oorlog te maken gehad zal hebben. Het hoe en waarom en het wie tegen wie, alsook de plaats van de gebeurtenis binnen een bredere context van de Nederlandse onafhankelijkheid, liggen wat verder weggezonken in het collectieve geheugen. De familievoorstelling 1600 Slag bij Nieuwpoort is niet zozeer een algehele opfriscursus, maar zoomt in op de complexe verhouding tussen Prins Maurits, stadhouder en legeraanvoerder, en raadpensionaris Van Oldenbarnevelt.

Historische mediakritiek

In een sterk gepolariseerd klimaat wat betreft de nationale identiteit, ligt een toneelstuk over de geschiedenis van Nederland al snel onder een vergrootglas. Buig te veel de ene kant op en je bent een neo-koloniale chauvinist, buig te veel de andere kant op en je verkwanselt je eigen achtergrond met je politiek correcte cultuurrelativisme. Scenarist Erik Snel weet een diplomatieke middenweg te vinden door wel het belang van Maurits (Jilles Flinterman) en Van Oldenbarnevelt (Boris van Bommel) voor de onafhankelijkheid van Nederland te benadrukken, maar ze tegelijkertijd als respectievelijk een door demonen geplaagde casanova en een manipulatieve technocraat neer te zetten. Voor een meta-narratief is de dwarse dichter en historicus Gerard Both (een flink schmierende Klaas Postmus) aan de geschiedenis toegevoegd. Hij wordt de propagandamachine van de prille Republiek en de vraag rijst of zijn gekleurde berichtgeving nu positief is voor de opstandelingen, want het sterkt de moraal – of juist negatief, want de opgeklopte overwinningsverhalen kunnen leiden tot valse hoop en roekeloosheid.

Overvloed

Deze kritisch mediabeschouwing vormt een interessant uitgangspunt, maar blijft onder de oppervlakte sluimeren. Dat de vijf spelers (naast de hierboven genoemden ook Hiske Eriks en de ontwapenende stagiair Dennie Lukkezen) meerdere rollen op zich nemen, is op zichzelf geen probleem. De luide meligheid en de chaotische wisselingen waarmee dit gepaard gaat, leiden echter de aandacht af van de thematiek. Waar de dialogen soms spitsvondig zijn, kijk je op andere momenten naar een niet optimaal uitgevoerde Klokhuis-sketch. De scènes die wel enige beroering beogen, zoals de momenten waarin Maurits zijn dode moeder ziet verschijnen, verliezen door de hectiek hun impact en worden plat. Door te mikken op verschillende genres, van klucht tot leerstuk tot Shakespeariaans konings- of eigenlijk prinsendrama, komt geen enkel aspect echt tot wasdom. 1600 Slag bij Nieuwpoort is namelijk te opzichtig, te druk en mist een spanningsboog, waardoor het in potentie sterke onderwerp van deze hertelling van de geschiedenis niet beklijft.