Ruimte voor de zwakken

De vader van Andrew spreekt voor de zoveelste keer zijn antwoordapparaat in met het verzoek ditmaal wel te reageren. De reden hiervan is dan ook uiterst belangwekkend en indringend. De moeder van Andrew is om het leven gekomen bij een glijpartij in de huiselijke badkuip en vader wil dat zijn zoon bij de begrafenis aanwezig is. Andrew besluit dat hij deze noodlottige gebeurtenis, ook al kan hij er geen traan om laten, niet kan negeren en keert na negen jaren tijdelijk terug naar huis. Hier wacht hem een pijnlijke confrontatie met zijn vader, de vrienden van vroeger en vooral met zichzelf.

Clichés

Een film met het centrale thema van de verloren zoon die na jaren terugkeert naar huis en afrekent met zijn verleden, lijkt op voorhand het risico met zich mee te nemen dat de gebruikelijke clichés zich maximaal kunnen openbaren. Uit elkaar gegroeide vrienden die niets meer van hun maatje van weleer willen weten. Een vader die zo blij is zijn zoon weer te zien, dat hij hem al zijn zonden vergeeft, resulterend in de overbekende scène waarin vader en zoon elkaar na al die jaren geëmotioneerd in de armen vallen. En de verloren zoon die, overmand door schuld- en loyaliteitsgevoelens, eeuwige trouw belooft aan de enige overgebleven ouder en zichtbaar lijdt onder de knellende vraag waarom hij al die jaren de smeekbedes van pa op het antwoordapparaat onbeantwoord liet. Van presentatie van dit soort platgetreden paden in het genre van de ‘homecoming movie’, als variant op de ‘feel good movie’ is in The Garden State echter geen sprake.

Medicijnen

Als Andrew eenmaal is teruggekeerd naar zijn oude omgeving, blijkt dat hij het imposante assortiment medicatie dat hij al jaren gebruikt bewust niet heeft meegenomen. Voor het eerst in jaren durft Andrew clean te zijn. Hij begint te beseffen hoe de door zijn vader, die psychiater is, voorgeschreven medicijnen zijn gevoelens jarenlang hebben onderdrukt. Hij functioneerde wel, maar leefde hij ook? Andrew negeert de adviezen van zijn vader om de pillen weer ter hand te nemen en herontdekt zichzelf. Eindelijk begint hij weer te voelen, ook al is dat in het begin vooral veel pijn. Maar hij blijkt ook liefde te kunnen voelen, als hij Sam (Nathalie Portman) ontmoet, die hem stimuleert opener te worden over zichzelf en zijn verleden. Uiteindelijk is Andrew zo sterk dat hij de confrontatie met zijn vader aandurft en blijkt welke kracht hij bezit. In een vlammend betoog rekent hij overtuigend af met de trauma’s uit zijn opvoeding.

Zoektocht

The Garden State is een verbluffend originele en indrukwekkende film over de zoektocht van een individu naar zichzelf en ware vrijheid. Op geen enkele manier worden clichés bevestigd en dat maakt de film bijzonder en inspirerend. Overtuigend wordt de ontwikkeling van Andrew van pillenslikkende twijfelaar naar zelfverzekerde jongeman in beeld gebracht. De wens van Andrew om zichzelf te ontdekken blijkt zo sterk dat pil noch mens hem tegenhoudt. De moed en de eerlijkheid die hij heeft om de confrontatie met zichzelf aan te gaan worden zeer overtuigend geëtaleerd door hoofdrolspeler Zach Braff en dat maakt diepe indruk. De dialogen tussen Andrew en Sam zijn geestig, intiem en ontroerend.

Verbaal duel

In zijn vriendenkring doet hij wel mee aan XTC-experimenten maar hij houdt alles in de hand. Andrew is en blijft de charmante anti-held, die oogt als een onderkoelde macho, maar het niet is. Hij blijkt een zachtmoedige, gevoelige en kwetsbare jongen die vooral weer wil voelen en leven. De succesvolle zelfontplooiing van Andrew komt de spanning aan het slot van de film niet ten goede. Hij is zo sterk gegroeid in zijn gevoelsbeleving, dat vader, in het rechtstreekse verbale duel met zijn zoon, de antwoorden en het weerwoord op het verhaal van zijn zoon pijnlijk schuldig moet blijven. Het is één van de weinige minpuntjes van The Garden State.

De humor in de film is heerlijk ironisch, subtiel en stijlvol en maakt dat de film niet te zwaar wordt aangezet en een positieve ondertoon houdt.
In Day of the Lords van Joy Division zong Ian Curtis al dat “there’s no room for the weak”, maar The Garden State maakt ons het tegengestelde duidelijk: er is wel degelijk ruimte voor de zwakken.