De essentie van de filmkunst

Hero behoort tot het genre van de wuxia pian (letterlijk: heldhaftige strijder-film), niet te verwarren met bijvoorbeeld de kung fu-films uit Hong Kong die worden gekenmerkt door brute gevechten vol rauw en heftig geweld. De wuxia pian speelt zich af in een meer geïdealiseerde en mythische wereld, waarin legendarische helden uit een ver verleden op een gestileerde en uitgebalanceerde wijze hun tegenstanders bevechten. Het genre behoort al sinds de jaren ’20 tot de Chinese cinema en bereikte rond 1970 zijn voorlopige hoogtepunt met de elegante en gestileerde films van King Hu.

Met Ashes of Time (1994) van Kar-wai Wong en Crouching Tiger, Hidden Dragon (2001) van Ang Lee is het genre weer een nieuw leven begonnen. Yimou Zhang levert hier met Hero zijn eigen bijdrage aan en met succes: zelden werden zwaardgevechten zo magistraal en overdonderend in beeld gebracht. De prachtige cinematografie van Christopher Doyle en de muziek van Tan Dun creëren een kleurige, surreële wereld waarin legenden opnieuw tot leven komen. Op visueel gebied is Hero dan ook een absoluut hoogtepunt.

De essentie van de schermkunst

Zoals in vrijwel elke wuxia pian is de schermkunst in Hero meer dan een vechtsport: het vormt ook een levenshouding die gebaseerd is op harmonie. In de film zijn de schermmeesters door haatgevoelens vervreemd geraakt van deze levenshouding. Slechts een van hen, Gebroken Zwaard, heeft zich in een eerder gevecht met de koning gerealiseerd wat de essentie van de schermkunst is: de afwezigheid van het zwaard, zowel in de hand als in het hart.

De film laat ook de problematische en tragische kant van deze levenshouding zien. Gebroken Zwaard is weliswaar bereid zich op te offeren voor een hoger ideaal en uiteindelijk weet hij ook Naamloos te overtuigen van zijn gelijk. Wat echter als dit ideaal wordt gebruikt voor de legitimatie van een dubieuze oorlog? Door een koning die te laf is om zich tegen zijn eigen volk te verzetten? Is zo’n opoffering dan nog wel heldhaftig te noemen?

Drie verschillende verhaalversies

Zhang betoont zich in Hero de virtuoze schilder die hij in eerdere films als Yellow Earth (1984) en Raise the Red Lantern (1991) ook al was. Met allerlei kleurtinten weet hij aan de verschillende sequenties een geheel eigen karakter mee te geven. Zo geeft hij van de dood van de geliefden Gebroken Zwaard en Vliegende Sneeuw drie verschillende versies die elk hun eigen kleurtinten hebben: rood, blauw en wit. Met deze drie verschillende, elkaar tegensprekende verhaalversies, die afwisselend door Naamloos en de koning worden verteld, geeft Zhang een filosofische dimensie aan het wuxia-genre. De film gaat niet alleen over heldendom, maar ook over narratieve misleiding.

Zowel Naamloos als de koning maken gebruik van deze misleiding. Naamloos wil de koning doen geloven dat hij diens tegenstanders gedood heeft om hem vervolgens te kunnen vermoorden. De koning op zijn beurt probeert Naamloos ervan te overtuigen dat zijn ideaal van ‘allen onder één hemel’ zuiver is en hij het niet verdient vermoord te worden. Als de koning Naamloos weet te overtuigen en deze afziet van de moord, blijkt dat de koning toch niet de morele kracht bezit om zijn doel op een edele wijze te bereiken.

Extra’s

Op deze Collector’s Edition staan helaas wat tegenvallende extra’s. De Selected Interviews zijn kort en fragmentarisch en neigen soms naar de typisch Amerikaanse slijmverhalen. Ze draaien onder anderen om de vraag wat een held nu precies is. Het antwoord van bijvoorbeeld Yimou Zhang luidt dan: ‘een held is iemand die onder extreme omstandigheden grote prestaties levert.’ Het blijft telkens bij dergelijke korte definities, die al met al geen wezenlijk inzicht geven in de thematiek van de film.

Enkele fragmenten uit de interviews komen jammer genoeg weer terug in de Documentaries, die zelf verder wel behoorlijk interessant zijn. Zo komen we te weten dat Zhang Yimou met zijn film de traditie wilde doorbreken door er nieuwe elementen aan toe te voegen. Als voorbeeld hiervan laat hij een scène zien waarin een gevecht zich in eerste instantie op een mentaal niveau afspeelt, om pas op het einde in een werkelijk gevecht uit te monden.

Tot slot is er nog een extra film toegevoegd, Last Hero in China. Het is niet helemaal duidelijk wat deze film aan deze set toevoegt. Afgezien van het feit dat Jet Li de hoofdrol in deze film vertolkt, vertoont Last Hero geen enkele overeenkomst met Hero. Twee films voor de prijs van een klinkt leuk, maar in dit geval is het niets meer dan een afkoopsom om de kijker te paaien. Kortom, een prachtige film met enkele gemakzuchtige extra’s die de echte liefhebber niet geheel tevreden zullen stellen.