Kritiek en conventies

Clive Owen wordt vaak getypecast als de verbitterde antiheld in films als Children of Men, I’ll Sleep When I’m Dead en Sin City. Zo ook in The International, waarin hij Interpolagent Louis Salinger speelt, die al jaren bezig is met een onderzoek naar de IBBC-bank, die krijgsheren in Afrika financiert en geheime banden heeft met dubieuze organisaties.

The International begint met de dood van Salingers collega in Berlijn. Dit gegeven vormt het begin van een zoektocht naar de banden die de bank heeft, terwijl IBBC alles doet om dit te belemmeren. Salinger en Eleanor Whitman (Naomi Watts) volgen een spoor door Europa en komen getuigen en contactpersonen tegen die al snel worden vermoord. Daarnaast worden zij in hun onderzoek constant tegengewerkt door wetgeving en lokale regels die alle bewijzen richting IBBC uitwissen.

Terminals

Het tempo en de stijl van The International liggen in het verlengde van het internationale-thrillergenre dat door de Bourne-films weer nieuw leven is ingeblazen. De film zit vol met scènes die zich afspelen in grote terminals, moderne musea en kille kantoorpanden. Tykwers camerawerk en ensceneringen vormen daarbij het sterkste element van de film.

De gladde en minimale ruimtes van banken hebben de schijn van openheid, maar vormen de nieuwe kille en anonieme façaden van macht die niet meer ideologisch gebonden is, maar afhankelijk is geworden van de complexe geldstromen van de wereldeconomie. De vele betonnen en glazen kantoorpaleizen die de nieuwe internationale stijl vormen, worden gecontrasteerd met oude classicistische musea zoals de Berlijnse Alte Nationalgalerie. Subtiel is ook het gebruik van het imposante stationsgebouw in Milaan, dat ten tijden van Mussolini het symbool was van de nieuwe fascistische staat en in de film het decor vormt voor een politieke moord. Tykwer weet verder op inventieve wijze gebruik te maken van Frank Lloyd Wrights modernistische Guggenheim-museum in New York voor een scène waar Salinger erop los schiet terwijl installaties en videokunst het moeten ontgelden.

Dubbele moraal

Tykwer lijkt met dit soort kunstgrepen het thrillergenre te willen combineren met een kritiek op het huidige economische systeem. De film is daarmee een mengeling van de actie van een Bourne-film met het engagement van een film als Syriana. Het thema van grote internationale bedrijven die verstrengeld zijn in schandalen, spreekt tot de verbeelding. Recente documentaires zoals Enron: The Smartest Guys in the Room (2005) en The Corporation (2003) toonden al hoe grote bedrijven functioneren vanuit een dubbele moraal. Ook is er onlangs een scala aan films over de duistere kanten van grote ondernemingen verschenen, zoals Michael Clayton, La question humaine (beide 2007) en El método (2005). In al deze films is er een ambigue relatie tussen de held en de onderneming en wordt duidelijk dat er een morele prijs moet worden betaald om het systeem in stand te houden.

The International is vanuit die optiek sterk beïnvloed door Alan J. Pakula’s The Parallax View (1974), de eerste serieuze samenzweringsthriller, die vooral door Gordon Wilis’ weidse shots een onwerkelijke en dreigende sfeer wist op te roepen. De minimale muziek van The International verwijst ook naar Pakula’s eerdere, invloedrijke thriller Klute (1971).

Neoliberaal

Qua verhaal zijn er veel gelijkenissen met The Parallax View, waarin een grote onderneming invloed heeft op het politieke landschap en er niet voor schroomt om te moorden om zijn doel te bereiken. In The International is een personage dat als ex-Stasi-agent na de val van de muur hoofd van beveiliging van IBBC is geworden, de belichaming van deze visie. Ondanks de vrijheid die wordt verbonden aan een neoliberaal en kapitalistisch systeem lijkt Tykwer met dit personage te impliceren dat ondernemingen wel raad weten met methoden die ooit alleen denkbaar waren in totalitaire regimes.

Ondanks de kritiek die The International heeft op het internationale geldwezen, is de film vrij voorspelbaar in zijn afhandeling. De kijker zal de ontknopingen in de plot al makkelijk aan zien komen. De elementen spreken voor zich: een sinistere organisatie, een groot alomvattend complot, koppige helden op zoek naar de waarheid en een onthulling waaruit blijkt dat alles met elkaar samenhangt. The International werkt als serieus vermaak, maar is te onrealistisch om te overtuigen als kritiek op de gevaren van globalisering en de schijnheilige ethiek van het kapitalisme.