Geld, seks en macht

De romantiek van een sprookjeshuwelijk met een van de rijkste mannen van Engeland is in ieder geval snel voorbij. Devonshire neemt huwelijkse trouw niet zo nauw en verlangt ondertussen maar een ding van zijn vrouw: een zoon.

Vagelijk bekend? De pr-machine rond The Duchess verwijst niet toevallig expliciet naar het huwelijk van de Britse kroonprins Charles en Diana Spencer. De onder ‘het volk’ zeer populaire queen of hearts was een verre nazaat van Georgiana en net zo ongelukkig getrouwd. ‘Well, our marriage is a bit crowded‘, zei Diana ooit gedesillusioneerd over Charles en zijn maîtresse Camilla Parker Bowles. Georgiana (Keira Knightley) deelde zelfs letterlijk huis en haard met haar rivale én vertrouwelinge Bess (Hayley Atwell). Die complexe huwelijkstragedie is het uitgangspunt van The Duchess, al overheerst Georgiana’s persoonlijke misère.

Fier ongelukkig

Lady Georgiana Cavendish, in de tweede helft van de 18e eeuw hertogin van Devonshire, was een ravissante dame. Een schoonheid, intelligent en geëngageerd, die persoonlijk drama maskeerde met politiek, wijn en gokken. In The Duchess is het rijke leven van de hertogin bijzaak. Een quasi-intelligente observatie over kiesrecht markeert het begin van haar vriendschap met de charismatische politicus Charles Fox, maar Georgiana’s politieke inzicht blijft verder onbelicht. Zo wordt ze nooit meer dan de mascotte van de liberale Whigs – jammer, want Georgiana’s drijfveren zouden meer licht kunnen werpen op haar persoonlijkheid. Keira Knightleys hertogin is vooral mooi, en fier ongelukkig. Knightleys gepatenteerde ironische glimlach en uitdagende blik moeten kracht en intelligentie suggereren tegenover Ralph Fiennes’ emotioneel beperkte, sullige hertog. Hij voelt uiteraard alleen iets van genegenheid voor zijn honden. Bepaald geen Mr Darcy.

De Britten hebben een patent op kostuumdrama, bij voorkeur in de vorm van de lichte, romantische satires van Jane Austen. Ook Knightley wurmde haar tengere lijf al vaker in een korset, onder meer als Elizabeth Bennet in Pride & Prejudice (2005). In zekere zin gaat The Duchess verder waar Austen ophoudt. Want onder dat laagje ironie en romantisch vermaak gaan dezelfde thema’s schuil als in The Duchess: geld, seks en macht. Na de hofmakerij valt de schone schijn weg. Een erfgenaam in ruil voor onafhankelijkheid.

Ongewilde strijd

Ondanks het wat beperkte scenario en tamelijk vlakke acteerwerk overtuigt The Duchess verassend genoeg toch op politiek vlak. De procreatiepolitiek in huize Devonshire welteverstaan. Juist omdat hij tot zijn vrouw veroordeeld is om een wettige erfgenaam voort te brengen, lijkt Devonshire geen affectie voor haar te kunnen opbrengen – en wel voor haar vriendin Bess. Georgiana voelt zich tot in het diepst gekrenkt, maar moet dan toch een ongewilde strijd aangaan om de seksuele gunsten van haar man. Als ze toch de ware heeft gevonden, krijgt ze de keus: hij of haar kinderen – en dat alles voor het oog van de wereld, want roddels en celebrities zijn van alle tijden.

De ironie is natuurlijk dat Georgiana’s lot bepaald niet ongewoon was voor vrouwen van haar stand. Een huwelijk was een zakelijke overeenkomst, op een bedje van zijden lakens weliswaar en in de betrekkelijke privacy van paparraziloze landhuizen. Dat het Diana nog moest overkomen in de twintigste eeuw is veel tragischer – The Duchess zegt zo eigenlijk vooral veel over de Britse tabloidcultuur.