Hulde aan de voorloper van een nieuw genre
Het is moeilijk om de opbrengst van honderden miljoenen dollars, de vijf Oscars of de minder succesvolle navolgers even te vergeten, maar het maken van Gladiator was in 1999 een enorme gok. Het historische epos, in het studiotijdperk schering en inslag in Hollywood, was al bijna veertig jaar uitgestorven, en regisseur Ridley Scott zat midden in een diep professioneel dal. De moeizame productieperiode deed het ergste vrezen, maar inmiddels weet iedereen hoe het Gladiator en zijn regisseur is vergaan.
 |
| Russell Crowe |
In één van de deleted scenes van de vorige dvd-uitgave van Gladiator loopt Oliver Reed door een zee van mensen in een Romeinse straat. Het is een beeld dat je zou verwachten in een film die zich afspeelt in het moderne New York, en niet in het oude Rome. Toch laat dat ene beeld precies zien wat de makers van Gladiator probeerden te zeggen: de maatschappij van toen verschilde helemaal niet zo gek veel van onze huidige samenleving, en de karakters in de film moesten aanvoelen als hedendaagse mensen. Dat realisme, ondersteund door een stevig, menselijk verhaal, zorgde voor het enorme succes van Gladiator – hoewel luie producenten dachten dat elke film over de oudheid automatisch ook een kassucces zou worden.
Korreltje zout
Deze rijk gevulde dvd-set brengt hulde aan de film die aan de wieg stond van de o zo korte opleving van het neo-historische epos. Ridley Scott voegde 17 minuten gesneuveld materiaal toe aan de film, maar zegt in een korte introductie met nadruk dat dit geen director’s cut is: die was vijf jaar geleden al in de bioscoop te zien. De nieuwe scènes zijn vooral goed voor (fans van) Connie Nielsen, die een extra subplot krijgt toebedeeld waarin ze samen met enkele senatoren de val van haar broer, keizer Commodus, probeert te organiseren. De overige scènes voegen weinig toe aan het verhaal, maar geven enkele bijfiguren een beetje meer diepgang. Al met al moeten we deze Extended Edition maar met een korreltje zout nemen, ook omdat componist Hans Zimmer geen nieuwe muziek schreef voor de toegevoegde scènes. In plaats daarvan werden bestaande stukken simpelweg hergebruikt.
Roddels
 |
| Ridley Scott |
Een van de grote voordelen van de nieuwe cut is het audiocommentaar van Ridley Scott en zijn ster Russell Crowe. De twee heren praten uiterst ontspannen over het maken van de film en vele andere dingen. Het is alsof je ruim twee en een half uur naar het gesprek van twee goede vrienden zit te luisteren: tussen de roddels en privémomenten door valt er heel wat te lachen (vooral door de grappen en anekdotes van Crowe) en kunnen we ook het nodige leren over het regie- en acteerproces. Het is altijd een positieve verrassing wanneer een acteur intelligenter blijkt dan zijn werk of reputatie doet vermoeden en bij Russell Crowe is dat zeker het geval. Crowe komt over als een joviale kerel die veel inzicht heeft in de techniek van het acteren, en het zou me niet verbazen als hij ooit nog eens als regisseur achter de camera plaats neemt.
Inmenging op hoog niveau
Disk twee van deze driedelige set wordt vrijwel in zijn geheel ingenomen door de beste documentaire die ik dit jaar op een dvd zag. Strength and Honor: Creating the World of Gladiator is langer dan de film en minstens zo interessant. Naast een uiterst boeiend overzicht van het productieproces verdienen twee segmenten extra aandacht: Tale of the Scribes laat – de titel zegt het al – de schrijvers van de film een half uur lang aan het woord. Gladiator kende een roerige productie, waarbij scènes de avond voor ze werden opgenomen soms nog werden gewijzigd. Lange tijd was het onduidelijk hoe de film moest aflopen, en dit deel van de documentaire laat op verrassend eerlijke wijze zien hoe een enorme productie als Gladiator door vele mensen op verschillende niveaus beïnvloed kan worden.
Het einde van Proximo
 |
| Oliver Reed |
Na een lang leven van alcohol, drank en heel veel vrouwen stierf Oliver Reed op locatie in Malta. Erg vervelend, want Reed had nog niet al zijn scènes opgenomen, en zijn personage Proximo, hoofd van de gladiatorenopleiding in de film, zou een belangrijk aandeel hebben in het einde. In allerijl moest er iets bedacht worden. Het fascinerende segment Shadows and Dust laat de trucs zien die editor Pietro Scalia en de mensen van de visuele effecten bedachten om het geschoten materiaal zo te bewerken dat Reeds scènes niet opnieuw hoefden te worden gefilmd. Met veel kunst en vliegwerk gaven de makers Proximo een passend einde.
Overdaad
De derde schijf is verdeeld in Image en Design. Beide afdelingen gaan dieper in op een aantal van de technische departementen die al werden aangestipt in de lange documentaire. Zo is er een demonstratie storyboard tekenen, verschillende foto-overzichten en een veel te lange bespreking van de visuele effecten. Ook vind je hier nog meer verwijderde scènes(!), trailers en tv-spots. Na het zien van Strength and Honor en het beluisteren van het audiocommentaar zal deze derde disk voor de meeste kijkers te veel van het goede zijn. Toch zullen er ongetwijfeld geïnteresseerden zijn voor deze overdaad aan informatie.
Je kunt makkelijk een paar dagen zoet zijn met deze nieuwe versie van Gladiator, en het mooie is dat er vrijwel geen overlap is met de vorige dvd. Tezamen vormen ze een vijfdelige Ultieme Editie voor een film die al die lof dubbel en dwars heeft verdiend.
