Emotieloze pubertijd

Submarine speelt zich af in een pittoresk kustplaatsje in Wales. Niet dat de hoofdpersoon, de wereldvreemde Oliver Tate, geniet van het landschap. Hij worstelt met de beproevingen van de pubertijd. In een voice-over vertelt hij over zijn onzekerheden, het seksloze huwelijk van zijn ouders en zijn verliefdheid op de aparte Jordana. Het lukt Oliver uiteindelijk om verkering met haar te krijgen en al snel wil hij zijn maagdelijkheid bij haar verliezen. Ondertussen komt er een nieuwe buurman wonen, die ooit een geliefde was van Olivers moeder (Sally Hawkins uit Happy-go-lucky). Zij voelt zich al snel tot hem aangetrokken, omdat haar relatie met Olivers vader, een apathische zeebioloog, elke sprankeling heeft verloren. Oliver ziet aan hoe zijn ouders uit elkaar groeien, terwijl hij meer gaat voelen voor Jordana. Maar zijn twijfels en zelfingenomenheid vormen echter grote obstakels.

Submarine probeert door middel van stilistische kunstgrepen de platgetrapte paden van de pubertijd weer nieuw leven in te blazen. Regisseur Richard Ayoade (vooral bekend als acteur uit de komedieserie The IT crowd) leent (of pikt) veel trucjes van andere regisseurs en toont daarmee aan dat hij een cinefiel is. Zo zijn de tussentitels tijdens de film en de muziek die op die momenten te horen is helemaal in de stijl van Godards films uit de vroege jaren zestig. Ayoade verwijst ook naar Truffaut en Rohmer en daarmee wordt duidelijk dat hij zijn film een nouvelle-vaguetintje wil geven. Een andere regisseur die van invloed is geweest op de film is Wes Anderson. De montage en speelsheid doen sterk denken aan de puberperikelen van Max Fischer in Rushmore. Leuk detail is ook dat Ayoade acteur Noah Taylor als de vader van Oliver heeft gecast, omdat Taylor bekend werd door zijn rol in de coming-of-agefilm The Year that my voice broke.

Ironie als waarborg tegen sentimentaliteit

Het is wel jammer dat deze filmische knipogen niet meer zijn dan alleen knipogen. Het probleem met Submarine zit vooral in de overheersing van stijl boven inhoud. De film probeert vooral witty, hip en ironisch te zijn, terwijl die oppervlakkige elementen de dramatiek van Olivers puberleed afzwakken. In veel scènes is gekozen voor een komisch ironische afstandelijkheid als een waarborg tegen valse sentimentaliteit. De film is echter minder leuk dan Ayoade in gedachten heeft en veel komisch bedoelde scènes (zoals de New-Ageclichés die Olivers buurman belichaamt) zullen bij veel kijkers maar een bescheiden glimlach opwekken.

Je leeft uiteindelijk niet echt mee met Oliver en zijn beproevingen onderweg naar volwassenheid. Op de momenten dat Ayoade je wel probeert te betrekken valt hij terug op vrij clichématige montagesequenties, begeleid door de liedjes van Alex Turner. De ‘romantiek’ die daarmee wordt opgewekt staat in schril contrast met de afstandelijkheid van de andere scènes. Na het zien van Submarine krijg je het idee dat Ayoade een modegevoelige stilist is met een grote passie en kennis van film. Toch is dat niet voldoende als je een film wilt maken die dezelfde passie moet opwekken als die van Rohmer en Truffaut. Wie weet lukt het Ayoade de volgende keer wel.