Enemy at the Gates

Iedere oorlog heeft zo zijn helden, althans ze zijn tot helden gebombardeerd. De meeste van deze helden zijn allang vergeten. Van sommige kunnen we nog een geweer of kledingstuk terugvinden in een museum, of er duikt er weer eentje op in de vorm van een boek of film. De held krijgt zo toch nog zijn postuum eerbetoon.
In Enemy at the Gates is de heldenrol weggelegd voor Vassali Zaitsev (Jude Law). Hij is eigenlijk een herder uit de Oeral waar zijn grootvader hem wolven leerde schieten. Wanneer tijdens een Duitse invasie Vassali een paar hoge Duitse militairen doodschiet, wordt dat opgemerkt door de politieke officier Danilov (Joseph Fiennes). Deze verplaatst Vassali naar de scherpschuttersgarde. Daarmee zijn we meteen bij het beste van de film aanbeland.

Met deze gegevens wordt de roemvolle carrière van Vassali in gang gezet. Bij elke Duitser die hij doodschiet groeit het Russische zelfvertrouwen. Ondanks dat hij voorpaginanieuws wordt, groeit zijn eigen zelfvertrouwen niet mee. Wanneer de Duitsers de aristocratische majoor König (Ed Harris) uit Berlijn laten overkomen om Vassali Zaitsev te laten vermoorden, zijn we meteen bij het beste van de film: de acteurs zijn erg goed in hun rol. Jude Law is zowaar geloofwaardig als Rus en Ed Harris is een uitstekende mof. Beiden spreken gewoon Engels, maar dat is verder niet storend.

Was het hier bij gebleven dan was er sprake geweest van een goed gemaakte en spannende oorlogsfilm. Maar Jean-Jacques Annaud (Seven Years In Tibet, The Name of the Rose) maakt er zoals zo vaak weer teveel van.
Ten eerste moet de romantiek een plaats krijgen, en wel op het niveau van lik-m’n-vestje. Bovendien wordt er een vaderlandslievend jongetje ten tonele gevoerd die de geneugten van het Derde Rijk krijgt voorgeschoteld.

Dat de persoonlijke relaties intiemer worden uitgebeeld is wat mij betreft geen bezwaar. Maar in Enemy at the Gates krijgen deze een merkwaardige, quasi-filosofische inslag. Zowel het nazisme als marxisme blijken niet naar behoren te werken; de ideologieën sneuvelen, zij het slechts op persoonlijk niveau. Deze lijn moet dan door worden getrokken naar de oorlog als geheel. Dit is een grote misser, wat de film iets hypocriets geeft.

Enemy at the Gates schijnt gebaseerd te zijn op ware gebeurtenissen, maar gezien de inhoud van de film heb ik daar zo mijn twijfels bij. Enemy at the Gates is met een budget van 70 miljoen dollar de grootste Europese filmproductie tot nu toe. De film werd volledig opgenomen in Duitsland. Ondanks dat dit een Europese productie is, lijkt de film meer op een Hollywoodproduct. Desalniettemin valt er genoeg te beleven in deze film; cinematografisch is het een lust voor het oog, de acteurs zijn goed gecast en leveren prachtige rollen af.
Enemy at the Gates mag dan niet in alle aspecten een geslaagde film zijn, maar is een bezoek wel degelijk waard.