Seks, liefde en melancholie

Zo in de openbaarheid als het gedicht van Carlos Drummond de Andrade (1902-1987) wordt voorgelezen, zo stiekem is het geschreven. De erotische poëzie van Drummond werd pas na zijn dood uitgegeven in de bundel O Amor Natural. De bekendste dichter van Brazilië was waarschijnlijk bang dat het te pornografisch zou zijn. Documentairemaakster Heddy Honigmann laat in de gelijknamige documentaire oude Brazilianen deze poëzie voorlezen, vaak met publiek. De gesprekken komen bijna vanzelf. Over herinneringen aan minnaressen, aan seks in de open lucht, aan de liefde.

Eindelijk op dvd

Honigmann doet dat vaker, verhalen ontlokken via een hulpmiddel, en via losse portretten een universeel verhaal vertellen. Later doet ze dat bijvoorbeeld weer in Crazy, waarin ze veteranen laat luisteren naar de muziek die ze mee hadden naar het oorlogsgebied. O Amor Natural is een van haar eerste films. De documentaire opende in 1996 het IDFA, waardoor Honigmann definitief haar naam vestigde. Een klassieker dus, nu eindelijk op dvd gezet door het in juni gelanceerde dvd-label IDFA’s Delicatessen.

Bejaarden en erotische poëzie blijkt in O Amor Natural een geweldige combinatie. Jonge mensen zijn er wel, maar op de achtergrond. Ze spelen spelletjes op het strand – strakke billen, mooi gebruind. Ze zitten ’s nachts gepassioneerd te zoenen. Of ze lachen besmuikt als hun grootvader of moeder na wat expliciete anekdotes verzinkt in melancholie. Het laat zien waarom jongeren verder ook geen rol moeten spelen in O Amor Natural: de geiligheid is er nog, het perfecte lichaam en vooral: de gemakkelijke toegang tot seks.

Gelaagdheid

Nee, dan de zeventig- en tachtigjarigen. Die uitten na een gedicht bijna filosofische gedachten gevoed door levenswijsheid. En vertellen openlijk over hun seksuele escapades, omdat het toch slechts een herinnering is. “Ik heb heel wat afgeneukt,” zegt een vrouw als ze een stille traan wegveegt. “Dat moeten jullie ook doen!”

De film is op verschillende manieren gelaagd. Hij zegt iets over seks, over liefde, over jong en oud, over herinnering en verhaal, over intimiteit en openbaarheid. Maar zelfs in elke scène zit een gelaagdheid: het zangerige Portugees, de betekenis van de gedichten, de expressie en het gevoel van de mensen vormt een eenheid. Wie de ondertiteling leest, mist de gezichtsexpressie. Wie zich alleen mee laat voeren door het Portugees en naar de snik in de stem luistert, begrijpt niet waarom. Het is een liefdevolle dvd die je vaker wilt, kan en eigenlijk moet bekijken. En een dvd die nieuwsgierig maakt naar de juweeltjes die IDFA’s Delicatessen je nog meer laat (her)ontdekken.