Ponyo on the Cliff by the Sea

Toch is Miyazaki inmiddels zo’n grootheid dat het als opzienbarend geldt dat hij zèlf de zee heeft getekend. Zijn Studio Ghibli is zo bekend en geliefd dat de Japanse Walt Disney makkelijk op zijn lauweren kan gaan rusten. Wereldwijd hebben films als Spirited Away en Princess Mononoke miljarden fans. Ook in Nederland groeit de aanhang. Ponyo on the Cliff by the Sea zal vooral de jongste fans aanspreken. Gelukkig draait er zowel een versie met Nederlandse als met Japanse stemmen in onze bioscopen.

De kleine zeemeermin

Minder dan zijn vorige fims is Ponyo ook voor volwassenen interessant. Bekende thema’s als de zorg voor het milieu en het belang van vrouwenemancipatie passeren opnieuw de revue, maar al met al heeft Miyazaki duidelijk een jongere doelgroep op het oog. Het kleine visje Ponyo is weliswaar om op te vreten zo vertederend, maar het verhaal heeft verdacht weinig om het lijf. Ponyo wordt door haar vader, ooit mens, nu zeegod, min of meer gevangen gehouden in zee. Ze wil naar het vasteland, om samen te zijn met haar menselijke vijfjarige vriendje Sosuke. Haar keuze om een mens te worden heeft verstrekkende consequenties: het evenwicht tussen mens en natuur is verstoord en daardoor dreigt een tsunami het kustdorpje waar Sosuke te vernietigen. Het verhaal lijkt wel wat op dat van de kleine zeemeermin, maar dan zonder de onbarmhartige regels die in Andersens universum gelden.

Ponyo vormt een prachtige mix van pastelkleurige achtergrondtekeningen en animaties in de kenmerkende Ghibli stijl. De film opent met een onderwaterscène waarin tientallen vissen en kwallen de aandacht opeisen. Tenmidden van het nautisch beeldgeweld bevindt zich het verblijf van de tovenaar, dat volgens de ondoorgrondelijke wetten van de Japanse tekenfilm opereert. Honderden rode visjes zwermen door het verblijf, met één wezentje in het midden dat er hetzelfde uitziet, maar dan groter. Dat is Ponyo. Waarom de man die tovenaar werd hier ooit verzeild is geraakt, of waarom Ponyo zoveel groter is dan haar zusjes, doet niet ter zake. Net zoals later in het verhaal niet wordt uitgelegd wie er precies verantwoordelijk is voor de tsunami, of waarom Ponyo moet blijven slapen tijdens de finale. Hier is de fantasie aan de macht, met de bijbehorende logica. Die uit zich bijvoorbeeld in het feit dat de tovenaar aan land om zich heen moet blijven sproeien met een soort insectenverdelger, zodat de grond nat blijft. Of door Ponyo’s kinderlijke verbazing als Sosuke huilt: ‘Er komt water uit je ogen’.

Geen digitale technieken

De kinderen zijn met de grootste zorg getekend en hebben de kenmerkende bewegingen en gedragingen van kleuters. Ook de animaties van het dorp zijn fascinerend gedetailleerd. Tegelijkertijd is de zee zoals gezegd niet meer dan een blauw ingekleurd vlak. Die ongeïnteresseerdheid in technische perfectie, die bijvoorbeeld Pixars animaties kenmerkt, keert helaas ook terug in het verhaal, dat net te veel gaten kent om te blijven boeien. Het is toe te juichen dat in de hele film geen digitale technieken zijn gebruikt, maar Miyazaki’s staat van dienst in ogenschouw nemend, stelt Ponyo toch wat teleur.