Zwei Leben

SS-leider Heinrich Himmler richtte in 1935 de Lebensborn-vereniging op, om de geboorte van zoveel mogelijk Arische kinderen te stimuleren. Alleenstaande moeders konden in goede omstandigheden in de speciale klinieken hun kinderen baren. Niet alleen Duitse moeders en hun baby’s waren welkom. Er was ook veel vraag naar kinderen van Noorse vrouwen en Duitse soldaten. In het belegerde Noorwegen kwamen romances met de bezetter veelvuldig voor. Na de oorlog kregen deze Noorse vrouwen en hun ‘kinderen van schaamte’ het zwaar te verduren.

Een kijkje in het verleden
Katrine Evensen (Juliane Köhler) uit Zwei Leben is zo’n Lebensborn-kind, voortgekomen uit de romance tussen de Noorse Ase Evensen en een Duitse soldaat. Na haar geboorte werd ze van haar moeder gescheiden en naar Duitsland gestuurd. Pas toen ze meerderjarig was ontdekte ze haar ware identiteit. Ze ontvluchtte de DDR naar Noorwegen om haar moeder te vinden en werd daar herenigd met Ase (Ingmar Bergman-actrice Liv Ullmann). De film start in 1990, als Katrine en haar moeder al vele jaren een goede band hebben. Katrine heeft zelf een fijn gezin en lijkt de zaken goed op orde te hebben. Het verleden wordt echter weer opgerakeld als de jonge advocaat Sven Solbach opduikt, die de Noorse regering inzake de Lebensborn-praktijken wil vervolgen. Katrine weigert om mee te werken, maar daar heeft ze een andere reden voor dan dat de confrontatie met het verleden te pijnlijk is.

Al snel blijkt dat Katrine er een verborgen agenda op nahoudt. Wat betekenen haar uitstapjes naar Duitsland, en waarom vermomt ze zich? Juliane Köhler speelt de mysterieuze en ongrijpbare Katrine mooi ingehouden. Toch leef je als kijker met haar mee, ook al zijn haar beweegredenen niet altijd helder of sympathiek. En dat is knap.

Goed opletten
Zwei Leben springt heen en weer tussen heden en verleden. Zeker tijdens de eerste helft van de film zit de vaart er goed in en moet de kijker opletten om geen aanwijzingen te missen. Langzamerhand ontvouwt zich een web van leugens, verpakt in een combinatie van een spionagethriller en een familiedrama. Geen van de verhaallijnen komt echter goed tot zijn recht; daarvoor wil de film te veel vertellen. De verschillende verhaallijnen concurreren met elkaar in plaats van dat ze elkaar aanvullen tot een mooi geheel. Het intrigerende spel van Köhler en het tot de verbeelding sprekende onderwerp maakt Zwei Leben echter tot een onderhoudende film over de gevolgen van dubieuze praktijken uit het Duitse verleden.