Nieuwe dvd’s

Somnambuul

(Sulev Keedus, 2002 • Filmfreak)

Met Somnambuul ontrukt de Estische regisseur Sulev Keedus het Estland van de Tweede Wereldoorlog aan de vergetelheid. Op een ingetogen en poëtische wijze weet hij de uitzichtloosheid en de grimmigheid van de oorlog op microniveau op te roepen. De weidsheid en verlatenheid van het landschap accentueren het tragische lot van Eetla en haar vader die vrijwel alleen zijn achtergebleven. De titel van de film duidt op de toestand waarin de personages zich bevinden.

Ze leven tussen de droom en de realiteit in, omdat ze allebei niet om kunnen gaan met de trauma’s, schuldgevoelens en eenzaamheid die de oorlog plus de dood en het verraad van de moeder over hen heen gestort heeft. De vader raakt steeds meer verzonken in zijn eigen beslommeringen en gaat halfbewust, al mompelend door de wereld. Zijn gefrustreerde dochter Eetla worstelt ondertussen met het leven. Hierbij speelt haar angst om verkracht te worden een dubbelzinnige rol: aan de ene kant probeert ze er met alle macht aan te ontkomen, maar aan de andere kant lijkt ze er op een vreemde manier ook naar te verlangen. Keedus legt een ondubbelzinnig verband tussen seks en geweld, wat het beste blijkt uit een scène waarin Eetla zichzelf bevredigt met behulp van een geweer: seks en de dood in één beeld gevat. Somnambuul is een hallucinerend portret van een sluimerende waanzin die je bij de kladden grijpt en je onderdompelt in een rauwe, haast primitieve wereld. (Martijn Boven)

Hoop Dreams

(Steve James, Frederick Marx en Peter Gilbert, 1994 • A-Film)

Vijf jaar lang volgden de makers van Hoop Dreams de twee jonge basketballers William Gates en Arthur Agee, die beiden niets liever willen dan ooit in de NBA te mogen spelen. Ondanks het onderwerp is Hoop Dreams – door sommigen wel een van de beste documentaires van de jaren negentig genoemd – veel meer dan een sportfilm.

De makers hebben uit honderden uren materiaal een indringend beeld gedestilleerd van de zachte dromen en de harde realiteit van twee zwarte jongens die opgroeien temidden van drugsdealers, verslaafde vaders en moeders zonder geld. Zelfs als je totaal niet van sport houdt (zoals ondergetekende) is de speelduur van drie uur gemakkelijk uit te zitten. Extra’s zijn er helaas niet op deze Nederlandse uitgave, dus wie een beter beeld wil krijgen van de totstandkoming van deze film, doet er goed aan de Criterion-editie uit Amerika te bestellen. (Melson Zwerver)

Stormy Weather

(Sólveig Anspach, 2003 • Total Film)

Fraai dat er weer eens een IJslandse film op dvd verschijnt, jammer dat het zo’n onbeduidende moest zijn als dit lauwe drama, een Frans-Belgisch-IJslandse co-productie. Stormy Weather vertelt het verhaal van een arrogante psychiater (de Franse ster Élodie Bouchez)

die haar zwijgzame psychiatrische patiënte achtervolgt naar de Westman-eilanden aan de kust van IJsland. Hier treft ze een conservatieve, gesloten bevolking aan die haar liever kwijt dan rijk is, en die de vrouw niet wil laten behandelen. Een solide basis voor een melodrama, waar Anspach redelijk in slaagt. Het probleem is dat haar film nergens in uitblinkt. Het drama laat zich voorspellen, en de regisseuse (die zelf uit de Westman-eilanden komt) doet geen moeite het magnifieke landschap in beelden tot zijn recht te laten komen. Wat overblijft is een matig en snel vergeten drama, dat echter – vooral door de IJslanders – erg goed geacteerd is. (Paul Caspers)

Love is the Devil

(John Maybury, 1998 • Homescreen)

De meeste biopics zijn vergeven van de clichés en doen te hard hun best om een politiek correct beeld van hun onderwerp te geven. Dit intrigerende portret van de Britse schilder Francis Bacon (1909–1992 – zijn macabere Paralytic Child Walking on All Fours hangt nog altijd in het Gemeentemuseum in Den Haag) heeft daar geen last van: het is een duister en beklemmend kunstwerk op zich. Hoe levendig het beeld van de schilder is is des te opmerkelijker als je weet dat Maybury geen toestemming kreeg om Bacons schilderijen te gebruiken.

Hij heeft dit obstakel slim weten te omzeilen door een magnifieke vormgeving met duidelijk gestileerde scènes, die de aandacht vasthouden en het echte werk net niet laten zien, zonder dat je het mist. Uiteraard is Love is the Devil een nadrukkelijk artistieke film – Maybury is van oorsprong zelf een schilder. Dat zorgt voor een visuele stijl, op het randje van het pretentieuze. Maar het is een bijzonder stijlvol en coherent portret. Daarin is Derek Jacobi’s rol natuurlijk essentieel: de topacteur – die zichzelf altijd wegcijfert voor de vereisten van zijn rol in een film – vertoont niet alleen een frappante fysieke gelijkenis met de schilder, maar geeft ook een ingetogen, geen moment valse gestalte aan een door en door onsympathiek mens, maar des te intrigerender kunstenaar. Het is algemeen bekend dat de briljante Bacon een hufter was, maar Jacobi maakt de tragiek van zijn destructieve persoonlijkheid zo goed voelbaar dat hij een afstandelijke film als deze toch aangrijpend maakt. Maybury zou later de mist in gaan met The Jacket. Geen extra’s. (Paul Caspers)