Seksuele integratie

Hoe herken je een pornofilm? Volgens de schrijver Umberto Eco door te letten op de aanwezigheid van nutteloze en tijdverspillende scènes waarin niets gebeurt. Een pornofilm heeft segmenten waar mensen worden gevolgd als ze van A naar B rijden of als ze inchecken in een hotel en langzaam een trap oplopen naar hun kamer. Volgens Eco is dit een noodzakelijkheid, omdat de seksscènes en erotische fantasieën alleen een waarde krijgen als ze worden gecontrasteerd met de saaiheid van het normale leven.

Ongemakkelijk

Eco’s visie is nu wat achterhaald in een periode waarin het narratieve in porno, dat altijd al een lachwekende kapstok was als excuus om seks te tonen (hilarisch geparodieerd in Boogie Nights), door de vluchtigheid van het internet is verdwenen ten bate van behapbare brokken van seksuele daden. Dit is ook de fragmentarische structuur van de films in Dirty Diaries.

Er is eigenlijk maar een film in Dirty Diaries die voldoet aan de Eco’s criterium. In Body Contact (Pella Kågerman) wordt een vrouw getoond die via het internet een man uitnodigt voor anonieme seks. De film toont hoe de man aankomt bij het appartement van de vrouw en zich ongemakkelijk voelt als hij de camera ziet die hun ontmoeting registreert. Deze beelden vallen in het domein van het alledaagse en beslaan het grootste gedeelte van deze korte film.

Onzekerheid

De vrouw weet hem uiteindelijk zo ver te krijgen om met haar te vrijen, maar de film eindigt vreemd als de man na de geslachtsdaad opeens verbaasd weggaat. De vrouw moet om hem lachen, alsof ze net een spelletje met hem heeft gespeeld. Body Contact is echter niet strikt pornografisch als je de film bekijkt vanuit een breder perspectief. Het doel van opwinding is niet aan de orde en de film is eerder gefascineerd door het tonen van mannelijke onzekerheid. De realistische en onopgesmukte stijl is documentaire-achtig, maar als kijker kun je niet gelijk hoogte krijgen van de motieven van de maker.

Voor een aantal andere films op de dvd geldt ook dat ze moeilijk als pornografie gezien kunnen worden. De films Fruitcake en Red Like Cherry zijn in hun close-upstijl en fascinatie voor kleuren en texturen schatplichtig aan de films van de Zwitserse kunstenares Pipiloti Rist. Het zijn abstracte beeldexperimenten die spelen met de gelijkenis tussen lichaamsdelen en vormen uit de natuur. De close-ups die het lichaam abstraheren en esthetisch proberen te vangen, grijpen ook terug op de ambigue schilderijen van Georgia O’Keefe.

Flashen

De flauwe animatiefilm Dildoman is vooral een reactie op de pathetische geilheid van mannen en de manier waarop krachtige vrouwen daar misbruik van kunnen maken. Dat de films ook aanleunen tegen performancekunst en radicale seksueel activisme, blijkt uit de lachwekkende film Flasher Girl on Tour (Joanna Rytel) Deze volgt een exhibitionistische kunstenares die in de publieke ruimte als statement haar geslachtsdeel laat zien. In een voice-over zegt ze dat ze mannelijke exhibitionisten maar goor vindt en dat vrouwen eigenlijk de enige mogen zijn die en publique mogen flashen. Met haar provocaties probeert ‘Flasher Girl’ de rolpatronen op zijn kop te gooien. Dit doet ze ook als ze mannen vraagt of ze hun ‘mannentieten’ kunnen laten zien, waarmee ze hen behandelt als seksuele objecten.

Deze films zijn verre van erotisch of pornografisch en tonen de onderliggende motieven van de samenstellers van Dirty Diaries. Producente Mia Engberg besloot om de films te produceren nadat de film Come Together (ook onderdeel van de dvd), waarin camerabeelden van webcam en mobiele telefoon te zien zijn van vrouwen die klaarkomen, negatief werd ontvangen. Veel mannen vonden de vrouwen in de film niet aantrekkelijk. Dirty Diaries geeft volgens Engberg echte vrouwen weer, die niet in het strakke en onderdrukkende keurslijf van de pornografie worden gedrukt. Engberg heeft de film ook van een manifest voorzien waar ze ondermeer stelling neemt tegen het kapitalisme, verouderde patriarchie en het verbieden van abortus.

Andere films zijn echter conventioneler dan de bovenstaande voorbeelden: Skin en Night Time verschillen eigenlijk alleen in hun arty filmische stijl licht van standaard porno, maar zitten verder gevangen in een voorspelbaar sjabloon. Dit geldt ook voor de films Authority, Phone Sex en On Your Back Woman!, die bedoeld zijn voor een lesbisch publiek.

Statement

Het blijft daarom de vraag of Engberg echt een alternatief wil bieden voor pornografie en of de verzameling niet meer bedoeld is als een artistiek en quasipolitiek statement. Daarmee doemt ook de vraag op voor wie de films bedoeld zijn. Of vrouwen warm of koud worden van deze films, kan deze criticus moeilijk beoordelen, maar het publiek dat een pornofilm uitkiest omdat die geëngageerde en politieke standpunten inneemt, moet wel heel klein zijn.

Dirty Diaries valt daarmee tussen wal en schip, waardoor je de films en hun pretentieuze achterliggende motieven niet helemaal serieus kunt nemen. Afgezien van de bekende feministische kritiek op hoe vrouwen door mannen worden uitgebeeld, biedt de collectie — anders dan de vergelijkbare ‘pornografische’ verzamelfilm Destricted — geen nieuwe visies op het complexe fenomeen pornografie.