Behapbaar beeld van gruwelijke oorlog

Op het eiland Iwo Jima in de Stille Oceaan speelt zich in februari 1945 een van de bloedigste veldslagen van de Tweede Oorlog af, waarbij ongeveer 21.000 Japanners en 6800 Amerikanen om het leven komen. Temidden van de strijd worden vijf soldaten en een veldarts van de marine naar de top van de berg Suribachi op het eiland gestuurd om daar de Amerikaanse vlag te planten.

De foto die fotograaf Joe Rosenthal van dat moment maakt gaat de hele wereld over en zal uitgroeien tot hét symbool van de Amerikaanse heldhaftigheid tijdens de Tweede Wereldoorlog. Over de context waarin de foto gemaakt is en de rol van de foto in de oorlog gaat Flags of Our Fathers. Eastwood werkte hiervoor opnieuw samen met scenarioschrijver Paul Haggis (Million Dollar Baby, Crash), die het script baseerde op het gelijknamige boek van James Bradley.

Drie verhaallijnen

De film is opgedeeld in drie verhaallijnen. De veldslag op Iwo Jima wordt in beeld gebracht op een manier die sterk doet denken aan de openingsequentie van Saving Private Ryan. Het grijsfilter dat de veldslag een grimmig en angstaanjagend uiterlijk geeft en de in het rond vliegende organen maken van Flags of Our Fathers een vergelijkbare bitterrealistische oorlogservaring. Eastwood laat zelfs een paar druppels water op de cameralens terecht komen, een verwijzing naar het bloed dat indertijd bij Spielberg (die Flags of Our Fathers co-produceerde) tegen de lens spatte.

De tweede verhaallijn laat zien hoe de zes soldaten na het verschijnen van de foto in de Amerikaanse kranten beschouwd worden als helden. De drie soldaten die nog leven worden teruggehaald en maken een maandenlange triomftour die ertoe dient om de vaderlandlievende burgers meer geld in de oorlog te laten steken.

In de derde, overbodige verhaallijn wordt nagespeeld hoe James Bradley de veteranen interviewt over de veldslag. De opdeling in de drie verhaallijnen is het zwakste punt van de verder uitstekende film. Scènes over de gruwelijke veldslag worden afgewisseld met beelden van het media-offensief waar de teruggekeerde soldaten tegen hun wil in worden gesleurd. Dat ze helemaal niet de helden zijn waar Amerika ze voor houdt, is vanaf het begin duidelijk. Als de oude man uit de derde verhaallijn aan het einde nog eens uit gaat leggen dat de soldaten niet zozeer vochten voor hun vaderland, als wel voor hun buddies naast hen in de loopgraaf, komt die conclusie als mosterd na de maaltijd in een toch al iets te lange film.

Gemanipuleerd

Interessanter is de onderliggende gedachte: dat oorlog een chaotische, gruwelijke toestand is en dat we simplificatie in de vorm van beelden nodig hebben om het te kunnen behappen. Als de film één ding duidelijk maakt, is het wel dat de manier waarop een gebeurtenis de geschiedenis ingaat afhangt van het beeld dat we ervan uitkiezen en onthouden. Dat de tegenpartij bovendien weer een heel ander beeld van hetzelfde verhaal kan hebben, laat Eastwood binnenkort zien in Letters from Iwo Jima, waarin dezelfde veldslag door de ogen van de Japanners wordt getoond. Een directe verwijzing naar de strijd in Irak of Afghanistan maakt Eastwood niet, maar Flags of Our Fathers laat zien hoe gemanipuleerd ons beeld van oorlog, ook tegenwoordig, eigenlijk is.