Onweerstaanbaar en hartverscheurend onuitstaanbaar

Sinds Mathilda’s mooie, emotioneel instabiele zus Helene onder een trein is gekomen zijn haar ouders ontroostbaar en onaanspreekbaar. Mathilda doet van alles om weer leven in de brouwerij te brengen. Haar ultieme doel is het ophelderen van het hoe en waarom van Helenes dood. Met op de achtergrond de Amerikaanse ‘war on terror’wil ook Mathilda een zondebok vinden en terechtstellen.

Onuitstaanbaar
Mathilda wil naar eigen zeggen onuitstaanbaar zijn en probeert dat vooral door er van alles uit te flappen en zo nu en dan de werkelijkheid flink aan te dikken met verzinsels. Ze zit echter simpelweg te vol met liefde, creativiteit en pijn om ook maar een moment werkelijk gemeen over te komen. Vanzelfsprekend helpt het daarbij dat zij haar eigen verhaal vertelt, met haar onweerstaanbare humor en verbeeldingskracht. Zo zegt ze over weduwen:

Oude vrouwen met honden maar zonder man, dat is welbeschouwd een knap ernstige zaak. Mevrouw Frisk is weduwe. Weduwen zijn een soort koninginnen als het om de dood gaat. Ze hebben echt niets meer te verliezen.

Fantasierijke kindverteller

Het onderwerp dat Lodato gekozen heeft, doet op het eerste gezicht niet bijster origineel aan: een fantasierijk kind probeert de dood van een geliefd familielid te verwerken door achtergelaten sporen van dat familielid te volgen en leert daarbij de eigen angsten en verdriet onder ogen zien. Als je de plot zo globaal neerpent is de overeenkomst met Jonathan Safran Foers Extremely Loud & Incredibly Close wel erg voor de hand liggend. In die roman ging de negenjarige wijsneus Oskar immers op speurtocht naar de eigenaar van een sleutel die zijn vader – omgekomen bij de aanslagen van 11 september – achterliet.

Lodato’s roman komt echter minder pretentieus over. Waar Foer de hele postmoderne trukendoos opentrok met een mengeling van beeld en woord, meerdere vertellers en lege bladzijden, laat Lodato, heel rustig, alleen Mathilda aan het woord, zonder verdere afleiding van haar verhaal en belevingswereld. En waar Foers Oskar vaak zo veel ouder overkwam dan zijn negen jaar, is Mathilda met haar associatieve gedachtekronkels soms bijna te kinderlijk voor haar dertien jaar. Maar in dat creatieve denken kan Mathilda onverhoeds en moeiteloos wijs uit de hoek komen. Was bij Foer het gebruik van een kindverteller al slim ingezet om het moeilijke thema van verlies behapbaar te maken en door nieuwe ogen te bekijken, Lodato heeft de vorm geperfectioneerd. Zijn Mathilda vertelt in korte, eenvoudige zinnen, maar denkt in originele metaforen, waardoor de roman telkens ontroert zonder sentimenteel te worden.

Gedag zeggen

Mathilda Savitch is een boek waarin je tegen het einde toe langzamer gaat lezen, het nog even weglegt, omdat je wilt dat Mathilda nog even bij je blijft. Bijna zou je boos worden op Lodato, dat hij je haar gegeven heeft om haar vervolgens weer weg te nemen, maar dat sluit dan weer perfect aan bij de inhoud van het boek. Mooie boeken doen pijn. Pijn terwijl je aan het lezen bent, omdat je meeleeft met personages. Pijn als je het uit hebt, omdat je die personages dan gedag moet zeggen. Maar bij echt mooie boeken is het een bitterzoete pijn, omdat de stijl zo goed is en overal humor schuilt. Mathilda Savitch behoort absoluut tot de echt mooie boeken.